تاریخ جنبش اسلامی در عراق 1924 - 1900

تاریخ جنبش اسلامی در عراق

نویسنده: عبدالحلیم رهیمی
مترجم : جعفر دلشاد
ناشر: چهار باغ
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 384
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ : 1

مروری بر كتاب

1924 - 1900

کتاب حاضر، پژوهشی است در پیدایش جنبش اسلامی که از اواخر دوران عثمانی تا سرآغاز حکومتِ ملک فیصل در عراق را در بر میگیرد.هدف مترجم، خدمت به جهان تشیع و بازگو نمودن نقش علما در سرزمین عراق است. نویسنده، با بهره گیری از فتاوا و نامه های علمای شیعه، تاریخ رساله های دانشگاهی، جراید و کتابهای غربی، به تحلیل و بررسی این موضوع پرداخته است.

وی نخست مقدمات، ریشه های فکری و چگونگی پیدایش جنبش اسلامی را به عنوان یک جنبش فکری، سیاسی و مذهبی در اوایل قرن بیستم بررسی کرده و آنگاه، به بیان ماهیت نیروها و گروه های فرهنگی تشکیل دهنده این جنبش، نقش اسلام و روحانیت در به حرکت درآوردن مردم و چگونگی مبارزه آنان به رهبری علمای شیعه پرداخته است.مؤلف، در ادامه نقش انگلستان در به حکومت رساندن ملک فیصل را به بحث گذاشته است.

این کتاب پژوهشی است درباره چگونگی پیدایش و تداوم و دستاورهای جنبش اسلامی عراق بین سال‌های 1900تا 1924(از اواخر دوران عثمانی تا آغاز حکومت ملک فیصل) .نگارنده در کتاب بر نقش روحانیت شیعه عراق در جنبش اسلامی که عموما ایرانی یا ایرانی الاصل بودند همچنین بر نقش بریتانیا در به تاج و تخت رساندن ملک فیصل تاکید می‌کند .

کتاب از یک مقدمه و سه بخش اصلی تشکیل شده و هر باب نیز شامل سه فصل است . باب اول نگاهی است به "اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عراق در اواخر دوران عثمانی ."موضوع فصل‌های سه گانه این بخش عبارت‌اند از :
1 - نگرش کلی بر اوضاع جمعیت، از بعد اجتماعی و اقتصادی و تحولات آن
2 - برخی از نشانه‌های نفوذ اروپا و انگلیس و تاثیر آن بر زیربنای اقتصادی و مسائل اجتماعی
3 - واقعیت‌های تاریخی فرهنگی توده‌ها و نتایج تغییرات اجتماعی" .

باب دوم "به بررسی "ریشه‌های فکری و تاریخی در پیدایش جنبش اسلامی در عراق و برخی پیامدهای جریانات فکری و سیاسی تا سال "1914اختصاص دارد .در این باب از این مقولات صحبت می‌شود :تشیع و شیعه‌گرایی، ویژگی‌های اساسی تاریخ مسلمانان شیعه در عراق، پیدایش نهضت فرهنگی در عراق از اواخر قرن نوزدهم، برخی پدیده‌ها و جریانات فکری سیاسی از سال 1900 تا 1924 .

آخرین باب کتاب به چگونگی رویارویی جنبش اسلامی با اشغال و قیمومیت انگلیس ( 1914 1924) مربوط می‌شود .این بخش نیز از سه فصل تشکیل شده است :

1- جنبش جهاد در عراق و پیشرفت جنبش اسلامی 1914 1917
2 -نقش جنبش اسلامی در رویارویی با اشغال و طرح‌های انگلیس جهت مسلط شدن بر عراق ( 1918 1920)،
3- موضع‌گیری جنبش اسلامی درباره قیمومیت انگلستان و طرح "دولت محلی .

کتاب با نتیجه‌گیری مولف از مباحث مطرح شده، چند پیوست (شامل متن نامه‌ها، فتواها و تلگراف‌های علمای مبارز عراق)، فهرست منابع و نمایه اسامی به پایان می‌رسد .