تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام از آغاز تا دوره معاصر ؛ متن کامل

تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام از آغاز تا دوره معاصر

نویسنده: تقی آزاد آرمکی
ناشر: علم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 486
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 7

مروری بر کتاب

تفکر اجتماعی در طول حیات انسان به صورت‌های گوناگون وجود داشته، و در هر دوره‌ای به نامی خوانده شده و به رنگی درآمده است؛ گاهی علم سیاست و زمانی علم‌الاجتماع، فلسفه‌ی اجتماعی، فیزیک اجتماعی و امروزه جامعه‌شناسی نامیده شده است، و در هر حال علمای این علم به دنبال شناخت اجتماعی بشر بوده‌اند. در کتاب حاضر آرا و نظرات متفکران مسلمان از آغاز تا دوره‌ی معاصر بیان شده است.

این متفکران کسانی هستند که در زمینه‌ی یکی از موضوعات و مباحث اجتماعی داعیه‌ای داشته‌اند. نویسنده‌ی کتاب از میان متفکران هر دوره تعدادی را گزینش کرده است؛ به عنوان مثال از میان فلاسفه‌ی اجتماعی به بیان اندیشه‌های فارابی و خواجه‌نصیرالدین طوسی پرداخته، از میان مورخان طرح کار و روش، یعقوبی و مسعودی را بررسی کرده و از میان اندیشمندان سیاسی به خواجه‌نظام‌الملک و از متفکران معاصر به آل احمد، شریعتی و مطهری اشاره کرده است.

در فصل نخست از این اثر، "تقی آزاد ارمکی" جایگاه تفکر اجتماعی اندیشمندان مسلمان را در تاریخ این تفکر مورد بررسی قرار می‌دهد و در فصل دوم ضرورت طرح اندیشه‌ی آنان را بیان می‌کند. زمینه‌های شکل‌گیری تفکر اجتماعی در تمدن اسلامی، مراحل متعدد شکل‌گیری آن، مبانی و اصول تفکر اندیشمندان مسلمان و انواع روش‌های تحقیق آنان، مطالب فصل‌های سوم تا پنجم کتاب "تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام" نوشته‌ی "تقی آزاد ارمکی" را تشکیل می‌دهند.

در باب تاریخ نگاری و اندیشه‌ی اجتماعی، مصادیق آن در سفرنامه‌ها بررسی شده و همچنین در هشتمین فصل از کتاب، به طور ویژه به اندیشه‌ی اجتماعی ابونصر فارابی پرداخته شده است. از دیگر چهره‌های نامداری که اندیشه‌ی اجتماعیشان در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته می‌توان به ابوریحان بیرونی و فهم مردم‌شناختی وی، امام محمد غزالی و اندیشه‎ی سیاسی او، خواجه نظام‌الملک و پیوندهای فکری او با ماکیاولی، خواجه نصیرالدین طوسی و دیدگاه‌هایش در باب حکمت و ابن خلدون و انسان‌شناسی‌اش اشاره کرد.

اما "تقی آزاد ارمکی" در "تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام"، از اندیشمندان معاصر نیز غافل نشده و اندیشه‎ی اجتماعی جلال آل احمد و تعریف وی از روشنفکری و غرب‌زدگی را در کنار تفکر اجتماعی علی شریعتی و تاثیرپذیری وی از مارکسیسم، به همراه اندیشه‌ی اجتماعی مرتضی مطهری و فلسفه‌ی جامعه‌شناسی او، به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. نویسنده در بررسی اندیشه‌ی هر متفکر، شرایط اجتماعی زمان وی را نیز وارد کرده تا تفسیر و قضاوت برای خواننده آسان‌تر شود.