تاریخ ترکهای آسیای میانه

تاریخ ترک های آسیای میانه

نویسنده: واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد
مترجم: غفار حسینی
ناشر: توس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 313
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1376 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

انگیزه‌ی اصلی ترجمه کتابی که می‌خوانید وقایعی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی رخ داده است. ناگهان نام قرقیزها، ازبکها، قزاقها، پچنگ‌ها، آبخازها و … دیگر اقوام آسیای میانه بر سر زبانها افتاد و در برخی از نقاط آسیای میانه و قفقاز آتش ستیزه‌های قومی که برای مدت زمانی هفتاد ساله فرونشانده شده بود دوباره شعله‌ور شد.

 اکثر اینان بقایای اقوام صحرانوردی هستند که از آغاز ظهور خو در عرصۀ تاریخ، از سده‌های نخستین تا سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی سرزمینهای فراخ میان چین و کرانه‌های شرقی دریای مدیترانه و دریای سیاه را میدان تاخت و تاز خود کردند و یکی پس از دیگری چونان گردبادی سیاه از شرق تاختند و هر یک به نوبه خود در بخشی از آسیای غربی و اروپای شرقی «امپراتوریهای» خود را بر ویرانه‌های شهرهای تمدن‌های کهن برپا کردند و به «ترک کردنِ» اقوام دیگر پرداختند.

از جمله نادرترین اثار تاریخی باقیمانده از اقوام ترک که برای ترک شناسان ومورخان تاریخ ترکان اهمیتی یکسان دارد ٫ در درجه اول باید از قدیمی ترین اثر تاریخ باقیمانده به زبان ترکی یاد کرد که همان کتیبه های اورخون است .این کتیبه از قرن هشتم میلادی باقیمانده و در نیمه دوم قرن نوزدهم یافت شد وراز و رمز زبان و خط ان کشف و خوانده شد. این اثر به مردمانی تعلق دارد که برای اولین بار در تاریخ خودرا « ترک(turk) نامیده اند.

این قوم در قرن ششم درعرصه تاریخ ظاهرمیشود و در مدت زمانی کوتاه بر تمامی اقوام ساکن سراسر دشت های ( استپ ها ) میان مرزهای چین و ایران و امپراطوری بیزانس مسلط می شود به علت همین همسایگی، این اقوام با کشورهای مذکور است که در مقایسه با منابعی که ما در موردامپراطوری چادرنشینان در دست داریم و منحصرا ازطریق اثار مورخان چینی انها را می شناسیم منابع موجود درباره اقوام ترک مورد بحث بسیار متنوعتراست.

از این گذشته ٫ منشا ترکی فاتحان قرن ششم میلادی ٫ حتی پیش از کشف و باز خوانی کتیبه اورخون ٫هیچگا ه مورد تردید نبوده است.اگر چه درباره ترجمه و تغییر واژه چینی تو ـ کیو (tou - kiue ) به « ترک » بحث و جدل بسیار شده است ٫ اما در باره واژه تورکوی ( Tourkoi ) که درمنابع بیزانس امده و منظور از ان همان « ترک » بوده است ٫ هیچ اعتراضی نشده است.

دولت ترکها در قرن ششم میلادی وجه تمایزی بارز با دولتهای دیگری که اقوام چادر نشین تشکیل داده اند دارد و ان این ست که بجای اطاعت از یک نفر٫از یک دودمان فرمانروا اطاعت می کند خانهایی که در بخش باختری امپراطوری فرمان می رانند از همان اغاز تشکیل دولت کاملا مستقل اند :

اینان سفرای دولتهای دیگر را به حضور می پذیرفتند و بدون اعزام انان به بخش خاوری امپراطوری شخصا ا انان قراردادهایی انعقاد می کردند٫درست همان گونه که نخستین خانهای « اردوی طلایی » دردوران امپراطوری مغولها عمل می کردند.