تاریخ بخارا

تاریخ بخارا

نویسنده: ابوبکرمحمدبن جعفرالنرشخی
مترجم: ابونصراحمدبن محمدبن نصرالقیاوی
تلخیص: محمد بن زفر بن عمر
تصحیح و تحشیه: مدرس رضوی
ناشر: توس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 443
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

بخارا یکی از مراکز مهم فرهنگ و ادب و هنر ایران و پایتخت سلاطین سامانی در قرون سوم و چهارم هجری بوده است. پادشاهان این دودمان ایرانی در ترویج و احیای زبان فارسی کوشش شایان نموده اند. تألیف این‌گونه تاریخ در اعصار گذشته بسیار متداول و معمول بوده و برای هر شهری یک یا چند تاریخ ساخته شده که هر یک برای اطلاع بر گذشته و حوادث و رویدادهای آن شهر و ناحیه بسیار با ارزش وسودمند بوده است.

شهرهای مهم خراسان و ماوراءالنهر را تواریخ چندی به زبانهای تازی و پارسی بود که اگر چه بیشتر آنها از میان رفته و دستخوش حوادث گشته و نشانی اکنون در جائی از آنها نیست ولی مؤلفان بعدی در کتب خویش نام آنها را یاد کرده و مطالبی از آن تواریخ نقل کرده و بهره‌مند گشته‌اند.

تاریخهایی که برای بعضی از شهرها نوشته شده بسیار است و گاه برای شهری یک یا چند تاریخ ساخته شده است، مثلاً برای بخارا هفت یا هشت تاریخ و برای بلخ دو تاریخ و برای خراسان و ولاه و علمای آن پنج تاریخ، و مرو را شش و نیشابور را شش و هرات را هفت تاریخ بوده که از همه مشهورتر تاریخ نیشابور حاکم است که متأسفانه از بیشتر آنها فقط نامی باقی مانده و از بین رفته است.

در اين كتاب، از ناحيه بخارا و ضمائم آن از قبيل كرمينه، زندنه، ورخشه، بيكند، بناى ارگ بخارا، ربض و ديوار بخارا، خراج بخارا و نواحى آن، نحوه فتح بخارا توسط مسلمانان، بناى مسجد جامع، تقسيم بخارا ميان عرب و عجم، قيام شریک بن شيخ المهرى، خروج المقنع، کیفیت قدرت‌يابى آل سامان و حكومت امراى سامانى تا ابوالحارث منصور بن نوح، سخن رفته است.

از آنجا كه در كتاب تاريخ بخاراى موجود، از حوادث مربوط به بعد از سال 574ق (مانند تسخير بخارا توسط سلطان محمد خوارزمشاه در سال 604ق و تصرف آن شهر توسط تاتاران به رهبرى چنگيز در سال 616ق) سخن رفته، معلوم مى‌شود كه بعد از محمد بن زفر، شخصى ناشناس، مطالب مذكور را به كتاب تاريخ بخارا، اضافه كرده است.

فهرست

درذکر جماعتی که در بخارا قاضی بودند
ذکر بازار ماخ
دکر بنای شمس آباد
ذکر ابتداء فتح بخارا
ذکر شریک بن شیخ المهری
و...