تاریخ باستانی ایران ؛ متن کامل

تاریخ باستانی ایران

نویسنده: حسن پیرنیا
ناشر: دنیای کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 850
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 1 

کیفیت : عالی
 

مروری بر کتاب 
 

کتاب تاریخ ایران باستان (در سه جلد) نخستین کتابی است که به شیوه علمی و بر اساس مستندات و کشفیات باستان‌شناسی درباره گذشته تاریخی ایران نگاشته شد و هنوز هم مورد توجه است. این کتاب تنها به تاریخ ایران اختصاص ندراد، بلکه دایره‌المعارفی است در باب تاریخ و تمدن و فرهنگ گذشته ممالک مهم دنیا به ویژه یونان، روم، سوریه، مصر، عربستان، میان‌رود، هند و... چنان که هنگام مطالعه این اثر تنها با تاریخ و سرگذشت سلسله‌های ایرانی ماد، هخامنشی،اشکانی و سلسله یونانی سلوکی آشنا نمی‌شویم، بلکه در زمینه تاریخ خاورمیانه امروز و یونان باستان اطلاعات دست اول خواهیم یافت.

منابع عمده پیرنیا کتاب‌های فرانسوی، انگلیسی، روسی و آلمانی هستند که ترجمه‌ای از منابع یونانی و رومی محسوب می‌شوند. وی از منابع عربی و فارسی هم در سطح گسترده‌ای استفاده کرده است. وی ابتدا مطالب مورخان باستانی را در زمینه یک مطلب و رویداد تاریخی می‌آورد، سپس در یک جمع‌بندی به تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌پردازد و نقطه قوت تاریخ‌نگاری پیرنیا در همین قسمت دیده می‌شود.
به عنوان نمونه درباره به قدرت رسیدن کوروش هخامنشی نوشته‌های هرودت، گزنفون، کتزیاس، دیودو سیسلی و ژوستن را می‌آورد و در کنار مطالب منابع اسلامی و لوح نبونبد قرار می‌دهد و به یک نتیجه‌گیری کلی می‌رسد. آنگاه در زمینه خویشاوندی کوروش با شاه ماد می‌نویسد: «عقیده کتزیاس که اصلاً کوروش با آستیاگ قرابتی نداشته [است]، صحیح نیست؛ زیرا هرودوت و دیگر مورخان او را نوه آستیاگ دانسته‌اند و نوشته‌های هرودت بیشتر مورد اعتماد است.»

«تاریخ ایران باستان» از زمان تألیف تا کنون چندین‌بار به چاپ رسیده است. این مجموعه در سه جلد منتشر شده و همواره مورد استقبال پژوهشگران حوزه تاریخ و علاقه‌مندان به ایران باستان قرار گرفته است. موضوع اصلی جلد نخست آن، سرگذشت ایران در عصر ماد و هخامنشی تا پایان عصر خشایارشا است. در کنار تاریخ ایران رویدادهای تاریخی مناطقی نظیر مصر، آشور، بابل، سوریه، فلسطین و... نیز در این‌جا مطرح می‌شود.
نویسنده، از نژادها و خط‌های روزگار باستان سخن می‌راند و منابع تاریخی خود یعنی آثار توسیدید، دیودور سیسلی، پلوتارک، آریان، رازب، استرابون، موسی خورن، طبری، بلاذوری، ابن اثیر و... را معرفی می‌‌کند. وی آغاز حکومت مادها را 700 ق.م می‌داند و از شاهان آرمان مشیرالدوله از نوشتن تاریخ ایران باستان‌، ارج‌گذاری و نشان دادن ‌پیشینه درخشان و غنای تاریخی تمدن و فرهنگ ایرانی در زمانی بود که بیگانگان‌، در پوشاندن و مخدوش‌سازی چهره روشن آن کوشش داشتند.
پیرنیا در 10سال آخر عمرش اغلب به کارهای فرهنگی و علمی اشتغال داشت و آثار با ارزشی همچون سه جلد «تاریخ ایران باستان» و «داستان‌های ایران قدیم» و «حقوق بین‌الملل» را نوشت. وی ماد را با عناوین دیوکس، فرورتیش، هووخ شتر و اژدهاک یاد می‌کند و درباره جنگ‌های ماد و آشور به تفصیل می‌نویسد.