تاریخ ادبی ایران ؛ سه جلدی

تاریخ ادبی ایران

نویسنده: ادوارد براون
مترجم: علی اصغر حکمت , علی پاشا صالح
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 2820
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1358 _ 1356 - دوره چاپ: 4 _ 1

کمیاب - کیفیت : جلد اول و دوم : درحد نو _ نو  ؛ لبه تعدادی از صفحات جلد سوم رد زردی دارد

مروری بر کتاب 

ادوارد گرانویل براون در ۷ فوریه ۱۸۶۲ در گلاسترشر در جنوب انگلستان به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در کالج ایتن آغاز کرد. پدرش، سِر بنجامین براون، کارخانه کشتی‌سازی داشت و می‌خواست که پسرش رشته مهندسی را ادامه دهد، ولی ادوارد به پزشکی بیشتر علاقه داشت، و سرانجام در ۱۸۷۹ در دانشگاه کمبریج به تحصیل در این رشته پرداخت. در این زمان، اخبار جنگ میان ترکیه و روسیه (۱۸۷۷) توجه او را جلب کرد و موجب علاقه‌مندی او به تاریخ و زبان مردم ترک شد. چنین بود که ضمن تحصیل پزشکی، به آموختن زبان ترکی، و سپس فارسی و عربی پرداخت. در تابستان ۱۸۸۲ به استانبول سفر کرد.

آشنایی او با زبان و ادبیات ترکی وی را به آموختن زبان فارسی نزد میرزا محمد باقر بواناتی و مطالعه شعر و ادب این زبان سوق داد، و از آن پس در دوران تحصیل و پس از آن، اوقات او بیشتر به خواندن کتاب‌های فارسی، به‌ویژه شعر و تاریخ، و معاشرت با ایرانیان می‌گذشت. در ۱۸۸۷ دوره پزشکی را به پایان رساند و جراح بیمارستان شد، ولی هرگز به آن دل نبست. در ۱۸۸۸، به قصد سیاحت، مطالعه و تحقیق رهسپار ایران شد و در اقامت یک‌ساله خود در ایران، با مردم ایران و آداب و اخلاق ایرانیان آشنا شد و زبان فارسی را به‌خوبی فراگرفت. کتاب یک سال در میان ایرانیان حاصل این سفر و بیان دیده‌ها و آموخته‌های او در این دوران است.

براون، پس از بازگشت، در دانشگاه کمبریج به تدریس زبان و تاریخ و ادب فارسی و تحقیق در جریان‌های فکری و نهضت‌های اجتماعی ایران مشغول شد، و این راهی بود که تا پایان عمر در آن باقی ماند. در ۱۹۰۲، پس از درگذشت ایران‌شناس معروف، شارل ریو، ریاست مدرسه زبان‌های شرقی به او محول شد، و در ضمنِ طبع و نشر دوره پنج‌جلدیِ تاریخ شعر عثمانی، تألیف ا.ج.و. گیب، اداره امور علمی انتشارات اوقاف گیب نیز به او سپرده شد.

تحقیقات و تألیفات ارزشمند براون در زمینه تاریخ ادبیات و نظم و نثر فارسی و تصحیح و نشر متون کهن به روش علمی و انتقادی جدید، از خدمات او به انگلستان و همچنین ایرانیان و فارسی زبانان بوده‌ است. تاریخ ادبی ایران ، مفصل‌ترین و جامع‌ترین تألیف در این زمینه به زبان‌های اروپایی است. شمار آثار بزرگ ادوارد براون اعم از تألیف و ترجمه کتاب‌های فارسی ۱۸ مجلد است. افزون بر اینها، براون ۳۲ رساله متوسط یا کوچک و ۱۳ دیباچه به زبان انگلیسی بر کتب فارسی یا عربی دیگران نوشته‌است.

جلد اول تاریخ ادبی(از قدیمیترین روزگار تا زمان فردوسی) نخستین بار در دهه سی توسط استاد پاشا ترجمه شد و بترتیب مجلد دوم(فردوسی تا سعدی) و مجلد سوم (از سعدی تا جامی) تا پیش از انقلاب ترجمه و منتشر شدند. مجلد چهارم(از صفویه تا عصر حاضر) این مجموعه سالها بعد و در اواخر دهه شصت خورشیدی در انتشارات مروارید به چاپ رسید...

در پایان باید به این نکته نیز اشاره کرد که با وجود اینکه براون نخستین کسی بود که به طور جامع به پژوهش و تالیف در تاریخ ادبی سرزمینمان پرداخت و از این بابت تاریخ ادبی وی بسیار مهم و محترم شمرده میشود ولی نباید فراموش کرد که اهل فن تعداد قابل توجهی اشتباهات تاریخی را در اوراق کتابهایش بارها متذکر شده اند که خواننده باهوش باید آنهارا تصحیح کند...

«تاریخ ادبی ایران»، نخستین کتابی است که تاریخ ادبیات فارسی را به شیوه‌ی تحلیلی ـ انتقادی و بر اساس دگردیسی و تحول تاریخی وقایع و جریان‌های ادبیاز آغاز تا اوایل قرن چهاردهم بررسی کرده است. نویسنده‌ی کتاب «ادوارد گرانویل براون» (۱۹۲۶ـ۱۸۶۲م.) خاورشناس انگلیسی است که به زبان‌های انگلیسی، یونانی، فرانسوی، آلمانی، لاتین، ترکی، عربی و فارسی تسلط داشت و در طول اقامت یک‌ ساله‌ی خود در ایران، زبان فارسی را به‌طور کامل فراگرفت تا جایی که به سرودن شعر و تضمین اشعار بزرگان پرداخت.

«تاریخ ادبی ایران» اگرچه اولین تحقیق اروپاییان پیرامون تاریخ ادبیات فارسی نیست، اما نخستین پژوهش جامع‌ در این موضوع می‌باشد که گستردگی دایره‌ی موضوعات، بهره‌ گرفتن مؤلف از دیگر تحقیقات انجام ‌شده پیرامون این موضوع و استفاده از نظرات بزرگان ادب پارسیِ آن در این کتاب به چشم می‌خورد.

فهرست

جلد اول و دوم : از فردوسی تا سعدی

اتحاف 
دیباچه
فصل اول: مقدمه و تجدید نظر
فصل دوم: عصر غزنوی، تا مرگ سلطان محمود
فصل سوم: اوایل اصل سلجوقی، از ظهور طغرل بیک تا مرگ ملکشاه
فصل چهارم: ادبیات در اوایل عصر سلجوقی- نظام الملک و معاصرانش 
کتاب‌های مربوط به این موضوع را نمایش بده: تخصصی, شعر

جلد سوم : از صفویه تا عصر حاضر

مقدمه
پيش گفتار مؤلف
بخش اول- نكات عمده ي تاريخ ايران در چهار قرن اخير
فصل اول: نظريات كلي درباره ي سلسله ي صفويه
فصل دوم: از ظهور قدرت صفوي تا سال 930 هجري
فصل سوم: اوج و حضيض قدرت صفويه از زمان شاه تهماسب تا عهد سلطان حسين
فصل چهارم: نكات عمده ي تاريخ ايران در دو قرن اخير
بخش دوم- شعر فارسي در چهار قرن اخير
فصل پنجم: بررسي كلي شعر دوران اخير و به ويژه شعر مذهبي ايرانيان
فصل ششم: دوران قبل از قاجار
فصل هفتم: شعراي زمان قاجار
فصل هشتم: مذهب شيعه و نمايندگانش
فصل نهم: نثرنويسان تا سال 1266 هجري
فصل دهم: مهم ترين پيشرفت هاي سال هاي اخير
پيوست: كتابي بي نام با نامي تازه (درباره ي نقطة الكاف و تاريخ بابيه)
فهرست نام اشخاص
فهرست نام كتاب ها، مجلات و روزنامه ها
فهرست نام سلسله ها، فرقه ها، قبايل و طوايف
فهرست تفصيلي مطالب