تاثر حافظ از عراقی و سعدی

تاثر حافظ از عراقی و سعدی

نویسنده: توفیق ه. سبحانی
ناشر: پیک ترجمه و نشر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 240
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1368 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

این رساله در روزگاری به تحریر درآمده که نویسنده این سطور درباره حافظ بیش از چند کتاب نخوانده بود و می پنداشت آنچه نوشته است آخرین سخنی است که درباره حافظ ، سعدی و عراقی بر صفحه کاغذ نقش بسته است. آنچه امروز در دست شماست و می اندیشید که نویسنده کتاب چرا این بیت حافظ را جزما و قطعا به تاثر از عراقی یا سعدی قلمداد کرده است ، نویسنده خود نیز با این چرا دچار است! ولی در ضمن نخواسته است مطلبی را که سی سال قبل دریافته است ، امروز تغییر بدهد و مطلب را زیر و رو بکند.

آنچه برای نویسنده اهمیت دارد این است که در مضامینی که در آن روزها به عنوان تاثر یادداشت کرده است ، اعتنایی قایل نیست و می خواهد که خواننده این کتاب نیز به نوشته های زاید بر شعر حافظ ، سعدی و عراقی وقعی ننهد. اگر می تواند شعری از حافظ بخواند و به دنبال آن مضمونی مشابه یا متشابه از عراقی یا سعدی را قرائت کند که به گمان نویسنده این سطور ، حافظ در ساختن شعر خود قطعا یا احتمالا به آن بیت نظر داشته است ، این خود کافی است. این نوشته امروز برای نویسنده آن به مشابه گلچینی از سه شاعر جلوه می کند.

در اینکه که حافظ آثار پیشینیان، به‌ویژه شاعران نامدار از روزگار رودکی تا دوران خواجو و عبید زاکانی را مطالعه می‌کرده، شکی نیست. به‌گزارش خرمشاهی حافظ از ۲۵ شاعر اثر پذیرفته است. این اثرپذیری‌ها هم جنبه‌های لفظی و هم جنبه‌های محتوایی را دربرمی‌گیرد. حافظ در قلمرو لفظ، زبان و بلاغت از شاعران سبک خراسانی سود جسته است؛ شاعرانی مانند انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی، نظامی، و کمال اسماعیل و نیز غزل‌سرایان روزگار سعدی تا دوران خود وی مانند نزاری قهستانی، همام تبریزی، کمال خجندی و خواجوی کرمانی از این گروهند. به‌باور دادبه، او در این بررسی و کنکاش شیوه‌هایی را یافت که نهایت سخن‌دانی و سخنوری است.