تئاتر و دین

تئاتر و دین

نویسنده: گابریل مارسل
مترجم: جلال ستاری
ناشر: پرسمان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 104
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1386 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

گابريل مارسل يك نويسنده و فيلسوف بزرگ است كه در ايران متأسفانه چندان شناخته شده نيست؛ اما در فرهنگ خود به عنوان يك فرد مؤثر در فلسفه، ادب و حتي درام نويسي شناخته شده است.مارسل شيوه‌ي جديدي از اگزيستانسياليسم را باب كرد، يعني معتقد به آن فلسفه بود، ولي آن را با اعتقادات و ديانت خود سازگار كرد. او آدم مهمي است اما من همه‌ي نكاتي كه او ارائه كرده را كاملا نمي‌پذيرم، به همين دليل گفتار خودم در انتهاي كتاب آورده‌ام.

به هر حال مطالب درباره‌ي اين قضيه بسيار اندك است، به همين دليل وقتي اين مطلب را مدت‌ها پيش خواندم، به آن علاقمند شدم، ولي آن را نيافتم تا اين كه به آلمان رفتم و آن را ترجمه كردم. نكته‌ي قابل توجه اين است كه ”مارسل” درام ديني را به هيچ وجه به عنوان يك وسيله‌ي تبليغ نمي‌داند و مي‌گويد اين كار را به يك وسيله و دست آموز تبديل نكنيد. يعني در وهله اول هنرمند باشيد و توانايي درام نويسي داشه باشيد. اين مسأله مهمي است كه ما خود را پشت اعتقادات ديني‌مان پنهان نكنيم....

تئاتر و دین کتابی است که با دو یادداشت کوتاه (ناشر و مترجم) و سه مقاله درباره جنبه‌های مذهبی و اخلاقی نمایش (تئاتر) به رشته تحریر در آمده است. دو مقاله ابتدایی کتاب در اصل متن پیاده شده دو سخنرانی گابریل مارسل (1889 1973) فیلسوف و ادیب فرانسوی است که در دهه 50 میلادی ایراد گردیده است.

"دین و کفرگویی در تئاتر معاصر فرانسه" عنوان سخنرانی نخست است که مارسل طی آن ضمن تشریح وضعیت و جایگاه دین در تئاتر، اعلام می‌کند که وضعیت تئاتر قطعا اطمینان بخش نیست. او در سخنرانی دوم دین مفهوم درام مسیحی و ارتباطش با تئاتر کنونی می‌گوید : به نظر می‌رسد که ممکن نیست کسانی که در باب مفهوم اساسی تئاتر مسیحی تامل کرده‌اند، وجودش را انکار کنند. اگر وجود درام مسیحی امکان پذیر است، از این روست که ذات دیانت مسیحی درام است و آن درام، شهادت خدای حلول کرده در انسان است. میان این حلول یا تجسد و درام، ارتباط نزدیک و تنگاتنگی هست.

مقاله پایانی کتاب با عنوان "هنر دینی" از جلال ستاری است که ضمن توضیحاتی بر دو مقاله مذکور، بیان می‌کند که : هنر دینی اخص از سنت است و اگر فقط محدود به نمایش و بیان مناسک و شعائر شود، از ایفای نقش اساسی‌اش که تلطیف جان و تربیت نفس و ذوق است تا وسیله ارتباطی میان جسم و روح باشد، باز می‌ماند. برعکس، باید اندیشه‌های دینی را در قالب داستان‌های نیمه تخیلی و نیمه واقعی بسط و شرح داد. آن چنان که عطار در منطق الطیر کرده است که به اعتقاد من، شیواترین حماسه عرفانی در فرهنگ ماست و یا "پل کلودل" در نمایشنامه "زرین گیسو" که داستان ایمان آوردن اوست آورده است.