بینش و روش تاریخ نگاری شاهزادگان مورخ قاجار

بینش و روش تاریخ نگاری شاهزادگان مورخ قاجار

نویسنده: محمدعلی برات زاده
ناشر: تاریخ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 391
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1400 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور - اسناد

کتاب «بینش و روش تاریخ‌نگاری شاهزادگان مورخ قاجار» را چه بسا بتوان روایتی از پیدایش فکر تجددخواهی در ایران و زمینه‌های وقوع انقلاب مشروطه دانست. تمرکز این روایت اما نه بر رویدادهای سیاسی و اجتماعی، بلکه بر فکر تجددخواهی در بین گروهی از شاهزادگان قاجار و چگونگی پدید آمدن این فکر و نمود آن در آثار این شاهزادگان است. در کتاب «بینش و روش تاریخ‌نگاری شاهزادگان مورخ قاجار» نشان داده شده که چگونه تحول فکری شاهزادگان قاجار و آشنایی آن‌ها با علوم و افکار جدید، به‌واسطۀ جایگاه و موقعیتی که داشتند، باعث رواج افکار تجددخواهانه در میان روشنفکران ایرانی شد و درنهایت فکر مشروطه‌خواهی را به‌وجود آورد.

شاهزادگان قاجار هم از امکان بیشتری برای تحصیل علوم نوین برخوردار بوده‌اند و هم راحت‌تر می‌توانسته‌اند به ثبت مشاهدات و آنچه می‌دیده و می‌اندیشیده‌اند بپردازند. از همین رو تاریخ‌هایی که این شاهزادگان نوشتند نقش مهمی در تحولات تاریخ‌نگاری و نیز تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران ایفا کرد و امروزه هم این تاریخ‌نگاری‌ها منابع مهمی برای مطالعه و پژوهش در آن دوره و نیز مطالعه و پژوهش در زمینۀ شکل‌گیری تاریخ‌نگاریِ نوین در ایران به حساب می‌آید.

ما در هیچ دوره ای از تاریخ ایران به اندازه دوران قاجار ، شاهزادگان مورخ نداشته ایم. موقعیت طبقاتی شاهزادگان قاجاری و دسترسی ویژه آنان به تعلیم و تربیت خاص و نیز آموزش ویژه نظری ، عملی و نظامی که تحت مراقبت در مدارس خصوصی داشتند ، منجر به برتری آنان از علم و دانشی شد که سایر طبقات فاقد آن بودند. و جای شگفتی است که مورخین به این شاهزادگان مورخ توجهی نداشتند. این شاهزادگان مورخ عموما مغضوبین درگاه سلطنت بودند و حتی برخی اوقات زندگی آنان در هاله ای از ابهام فرو می رفت ...

شاهزادگان قاجار به انگیزۀ جایگاه طبقاتی خود به منابع و اسنادی دسترسی داشته‌اند که دسترسی دیگران به آن‌ آسان نبود. برخی شاهزادگان مسایل پشت پرده و پنهان شاهان قاجار را برملا کرده‌اند. آنان در وادیی قدم نهادند که دیگران وارد آن نشده‌اند و یا حتی جرأت گام نهادن در آن را نداشتند. شاهزادگان مورخ در ارتقای آگاهی سیاسی ، تاریخی و استبداد ستیزی نقش موثری داشتند و در تحولات فکری و فرهنگی به ویژه تاثیر بر زمینه سازی انقلاب مشروطیت موثر بوده اند.
نویسندۀ این کتاب سعی داشته تا در آن به چگونگی بینش ، شیوه‌ها و محتوای گونه‌ها‌ی تاریخنگاری شاهزادگان قاجار بپردازد.