دادگاه یا محکمهٔ نمایشی در رژیم‌های توتالیتر و دیکتاتوری و برای توجیه دولت یا تنبیه دگراندیشان به کار گرفته می‌شوند. این محکمه‌ها فاقد هنجارهای یک دادگاه منصفانه و عادلانه هستند و کارکرد آن‌ها تحقیر متهمان، خردکردن شخصیت آنان و نهایتاً نابودی فیزیکی آنان است.در دوران معاصر، معروف ترین دادگاه های نمایشی مربوط به دوران حکومت استالین است.

دادگاه‌های استالینی، به «پاکسازی‌های» بزرگ ایدئولوژیک در اتحاد جماهیر شوروی در بین سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ میلادی، مربوط می‌شود و نمونهٔ بسیار مشهوری از دادگاه‌های نمایشی است. در نتیجهٔ این محکمه‌ها، تقریباً همهٔ رهبران حزب بلشویک و یاران و متحدان ولادیمیر لنین، رهبر انقلاب ۱۹۱۷ روسیه محکوم و حذف شدند. به متهمان دادگاه‌های نمایشی، اتهام «همکاری با تروتسکی علیه استالین»، «جاسوسی برای کشورهای امپریالیستی» و «خیانت به منافع پرولتاریا» زده می‌شد.

دادگاه‌های مسکو رشته دادگاه نمایشی بودند که به تحریک ژوزف استالین بین ۱۹۳۶ و ۱۹۳۸ در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برگزار شدند. دادگاه‌های مسکو شامل پرونده مرکز تروریستی تروتسکیست-زینویویست (دادگاه گریگوری زینوویف–لو کامنف، یا "دادگاه شانزده، " ۱۹۳۶) , پرونده مرکزی ضد شوروی تروتسکیست (محاکمه گئورگی پیاتاکوف-کارل رادک، ۱۹۳۷) , و پرونده بلوک راستی‌ها و تروتسکیست‌های ضد شوروی (محاکمه نیکلای بوخارین-آلکسی رایکوف، یا "محاکمه بیست و یک، " ۱۹۳۸). بود.

متشاکیان رهبران حزب بلشویک قدیمی و سران ارشد پلیس مخفی شوروی بودند. بیشتر آنها تحت ماده ۵۸ آیین جزایی به دلیل دسیسه با قدرتهای غربی برای ترور استالین و دیگر رهبران شوروی و بازگردانی سرمایه‌داری محکوم شدند. دادگاه‌های مسکو به اعدام بسیاری از متشاکیان انجامیدند. این دادگاه‌ها عموماً بخشی از پاکسازی بزرگ، محسوب می‌شوند که تلاشی در جهت خلاص شدن حزب از دست اپورتونیست‌های فعلی یا سابق، خصوصاً ولی منحصراً تروتسکیست‌ها و هر یک از کادر رهبری بلشویک در آن زمان یا قبلتر بود که ممکن بود احتمالاً به چهره‌های رهبری کننده نارضایتی فزاینده در جمعیت شوروی در نتیجه سو مدیریت استالین در جریان برنامه‌های پنج ساله اول اقتصاد ملی و صنعتی‌سازی اقتصاد شوروی بودند. برنامه پنج ساله استالین و وحشیگری تجمیع زوری کشاورزی در 1933 – 1928 منجر به بحران اقتصادی و سیاسی و رنج فزاینده کارگران و دهقانان شوروی شده بود.