برمکیان

برمکیان

نویسنده: لوسین بودا
مترجم: عبدالحسین میکده
ناشر: علمی و فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 218
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1365 - دوره چاپ: 3

کمیاب - کیفیت : نو 

مروری بر کتاب

بنابر روایات مورخین عرب و ایرانی

بَرمَکیان یا فرزندان برمک(بر گرفته از واژه سنسکریت پاراماکا که درعربی برمک شده) از خاندان‌های ایرانی بودند که در دستگاه خلیفه‌گری عباسیان به قدرت فراوان رسیدند.تبار ایشان به گردانندگان بودایی معبد نوبهار در بلخ می‌رسید. برمکیان سرانجام به دست خود عباسیان نابود شدند.

نام آورترین این خاندان خالد پسر برمک و فرزندش یحیی پسر خالد برمک بودند که در سده هشتم میلادی در شهر بغداد اعتبار بسیار یافته بودند.ترجمه بخش بسیار مهمی از آثار ایرانی و حتی یونانی به زبان عربی یعنی در آغاز، نهضت ترجمه مرهون کوشش‌های برمکیان بود.در زمان هارون الرشید تمام آنها را عباسیان نابود کردند زیرا اداره بیش تر امور کشور دست آنان بود و فقط شاه یک مقام تشریفاتی داشت.

پس از هجوم تازیان و تصرف ایران، ایرانیان مورد آزار و اذیت ایشان قرار می گرفتند و به ویژه خلفای اموی، دشمنی ویژه ای با ایرانیان داشتند و اما با روی کار آمدن عباسیان ، خلفای عباسی به تدریج پی به ذکاوت و هوش ایرانی برده و از ایشان در مناصب گوناگون بهره می جستند. اما در میان اقوام ایرانی که در تاریخ خلافت عباسیان تاثیرگذار بوده اند و مناصب مهم درباری را از آن خود کرده و نشانی از نفوذ تمدن ایرانی در فرهنگ و جوامع اسلامی بوده اند، می توان از خاندان برمکیان نام برد.

برمکیان که اصالت ایرانی داشتند، از گردانندگان معبد بودایی نوبهار بلخ بوده اند. ایشان که در اواخر قرن اول هجری به اسلام گرویدند، در دربار خلفای اموی صاحب منصب و نفوذ بوده اند، اما این قدرت در زمان عباسیان به اوج خود رسید. خالد برمکی، در زمره افرادی بود که در به تاسیس عباسیان نقش ویژه ای داشت و شاید بتوان او را آغاز کننده قدرت گیری برمکیان دانست. خاندان برمکیان خدمات بیشماری را به خلفای عباسی انجام داده اند که شاید از مهمترین آنها می توان به بنای شهر بغداد در کرانه باختری رود دجله در زمان منصور عباسی اشاره کرد.

اما عباسیان به سان پیشینیان خویش، افرادی غیرقابل اعتماد بودند و با قتل عام خاندان برمکیان در زمان هارون الرشید، زحمات ایشان را پاسخ دادند. البته در زمانه مامون، به برمکیان توجهی دوباره صورت گرفت اما ایشان هیچگاه نتوانستند به قدرت پیشین خود بازگردند. از این خاندان و به ویژه جعفر برمکی در کتاب معروف هزار_و_یک_شب یاد شده است اما به نظر برخی شاید فقط نوعی شباهت اسامی باشد.

کتاب "برمکیان، بر مبنای روایات مورخان عرب و ایرانی" اثری است مشتمل بر تاریخ خاندان برمکی که در قالب یک دیباچه، نه فصل و دو ضمیمه، به بررسی تاریخ این خاندان پرداخته است. در فصول نخستین، شرحی جامع بر تبار این خاندان و چگونگی روی کار آمدن ایشان، داده شده است. در این اثر با استناد به منابع ایرانی و عربی، شرح زندگانی مفصلی بر هر یک از اعضای این خاندان داده شده است. در فصول ششم و هفتم، علل سقوط برمکیان و اتفاقاتی که منجر به این اتفاق گردید به صورتی مستند و تاریخی ارائه گردیده است.

سرگذشت خاندان برمکی نموداری از نفوذ تمدن ایرانی در جامعه اسلامی و تحول عظیمی است که پس از سقوط خاندان اموی در اجتماع و سیاست و فرهنگ و ادب اسلامی روی داد .تسلط پر دامنه برمکیان بر دستگاه خلافت عباسی و زوال قدرت و سقوط غم‌انگیز آنها در طول قرن‌ها با افسانه‌های بسیاری آمیخته شده است .مولف کتاب خاورشناس فرانسوی در این تحقیق کوشیده است سرگذشت واقعی خاندان برمکی را بر پایه روایات مورخان عرب و ایرانی روشن سازد .

کتاب از دیباچه، نه فصل و دو ضمیمه تشکیل شده است .دیباچه مروری است بسیار کوتاه بر سرگذشت برمکیان و منابع تاریخی آنها .
در فصل یکم از اصل و مبدا برمکیان، معبد نو بهار، گرویدن آنها به اسلام، شغل و نفوذ آنها در زمان خلفای اموی، شرح حال ابو خالد برمک صحبت شده است .
فصل دوم درباره خالد بن برمک و موقعیت برمکیان در زمان آخرین خلفای اموی و اولین خلفای عباسی است .
فصل سوم به بررسی وضعیت برمکیان در زمان خلافت مهدی و هادی وزارت یحیی و پسران او فضل و جعفر در زمان خلافت هارون الرشید اختصاص دارد .
در فصل چهارم چهره واقعی فضل بن یحیی روشن می‌گردد .
فصل پنجم درباره جعفر بن یحیی است .
در فصل ششم علل سقوط و زوال قدرت برمکیان بررسی شده است .
در فصل هفتم چگونگی این سقوط بازگو می‌شود .
در فصل هشتم از پی آمدهای سقوط برمکیان سخن به میان می‌آید .

نگارنده در آخرین فصل نیز از علل و چگونگی آمیخته شدن تاریخ برمکیان با افسانه بحث می‌کند .دو پیوست این کتاب عبارت‌اند از :
1 - مبنا و مبدا و مشتقات اسم برمک
2 - فهرست آثار انتشارات اروپایی درباره برمکیان 
کتاب با فهرست اعلام به پایان می‌رسد .