تحول در شعر فارسی همزمان با نهضت مشروطه پایه گذاری شد. این تحول در دو بُعد درونمایه و تجددخواهی در سنت‌های ادبی قابل بررسی است. در بُعد درونمایه، شعر دوره مشروطه رویکردی سیاسی و اجتماعی به خود گرفت و از مضامین شعر سنتی، اعم از عرفانی و غنایی، دوری گزید. در این دوره بیشتر شاعران با نهضت مشروطه همراه شدند و شعر به عنوان زبان برنده نهضت در خدمت انقلاب قرار گرفت.

« در دوره مشروطه مردم انقلابی نیاز به شعری داشتند که احساسات سیاسی و اجتماعی آنان را ارضا کند و شعر سنتی ایران که در شرایطی دیگر آفریده شده بود، نمی‌توانست به هیجانات تازه جامعه پاسخ گوید؛ در نتیجه شاعرانی پیدا شدند که با درک شرایط تازة اجتماعی دست به آفرینش آثاری متناسب با آن شرایط زدند؛ شعری که اگر فخامت نداشت، اما شور و حال زمانه را بازتاب می‌داد».

شاعران مشروطه می‌کوشیدند با زبانی ساده و همه فهم و متناسب با نیاز جامعه شعر بگویند. عده‌ای از این شاعران مانند عارف قزوینی، سیداشرف‌الدین گیلانی، میرزاده عشقی و دیگران تعبیرات عامیانه و زبان کوچه و بازاری را وارد شعر کردند و با بیانی ساده، کوبنده، انتقادی و انقلابی به پشتیبانی از آرمان‌های نهضت مشروطه پرداختند. شعرهای این شاعران به دلیل صمیمیت و سادگی از مقبولیتی عام برخوردار شد.

شعر فارسی قرن های متمادی از زندگی قهر کرده بود و همه ی کوشش هایی که شاعران عهد صفوی برای ایجاد تحول و اصلاح (و به تعبییر خودشان برای ایجاد "حالت جدید") در آن انجام می دادند، چیزی جز تحولی در ظاهر بیان شعری و صور خیال شعری نبود. ولی شعر مشروطیت تا آن اندازه محتوا و گستره ی احساسی شعر فارسی را دگرگون کرد که می توان گفت همه ی پیوندش را با گذشته گسست....

با آثاری از

علی اکبر دهخدا
نیما یوشج
پروین اعتصامی
احمد شاملو
سیاووش کسرایی
فریدون مشیری
هوشنگ ابتهاج
سیمین بهبهانی

مهدی اخوان ثالث
سهراب سپهری
فروغ فرخ زاد
محمود کیانوش
محمدرضا شفیعی کدکنی
و...