ایلیاد ؛ سلفون

ایلیاد

نویسنده: هومر
مترجم: میرجلال الدین کزازى
ناشر: نشر مرکز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 590
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

ایلیاد، ادیسه و انه اید از آثار حماسی بزرگ یونان و روم هستند که در فرهنگ و ادبیات اروپایی همان اهمیت و ارجی را دارند که شاهنامه ی فردوسی برای ایرانیان دارد. با انتشار ترجمه ی این سه گانه ی پهلوانی بزرگ به وسیله ی همین مترجم و ناشر ، جامعه زیبای زبان شیوای پارسی بر بالای این سه نامی باستانی پوشیده آمده است.

اگر کتاب ایلیاد درباره قدرت است، ادیسه اما بر روی زیرکی تمرکز می کند. این تفاوت در همان اولین خطوط این کتاب مشخص می شود. در ایلیاد داستان خشم آشیل، قوی ترین قهرمان ارتش یونان روایت می شود. ولی ادیسه همان طور که در داستان هم اشاره می شود داستان «مردی با پیچیدگی ها و مسیرهای پر پیچ و خم است.» شخصیت ادیسیوس در این داستان قدرت خارق العاده ای ندارد. به جای زور بازو بیش تر بر روی قدرت ذهنش تمرکز می کند.

این مساله در مواجهه او با افراد مختلف بارها مطرح می شود. برای مثال او می داند که نمی تواند حریف پولیفموس شود. حتی اگر از پس او برآید، باز هم برای کنار زدن تخته سنگ عظیم جلوی غار به مشکل می خورد. به این ترتیب ادیسیوس تصمیم می گیرد که از حماقت پولیفموس استفاده کند. او اگرچه با قدرت خود چشم پولیفموس را کور می کند، ولی باز هم این اقدام او تمهیدی برای نقشه زیرکانه بزرگ تری است که در سر دارد. 

همچون ایلیاد، ادیسه هم به دنبال این است که قهرمانی بزرگ خلق کند که اعمالی قهرمانانه انجام می دهد و در این حین، خدایان به دنبال گذاشتن موانعی بر سر راه او هستند. ولی ادیسه را نمی توان صرفا دنباله ای بر ایلیاد در نظر گرفت. ادیسه ماجرای بازگشت به خانه است با داستانی پیچده تر، شخصیت هایی از طبقه های پایین تر جامعه و با تمرکز بر روی شخصیت های زنی که در خانه منتظر بازگشت همسران خود هستند. بخش های زیادی از داستان با معرفی موجودات و ماجراهای خیالی و اساطیری، به نوعی بر روی فرهنگ فولکلور هم تمرکز می کند. همچون تمام حماسه ها، ادیسه هم داستان یک سفر است. ادیسیوس هدفی در سر دارد و در زمانی معین باید به آن برسد. 

منظومه ایلیاد نامدارترین حماسه دنیای قدیم و از شاهکارهای مسلم ادبیات جهان است. این منظومه که هومر شاعر نابینای یونان کهن آن رادر بیست و چهار سرود به نظم آورده،داستان شورانگیز جنگی است که میان مردم یونان و مردم تروا درگرفته است؛ پاریس فرزند پادشاه تروا، هلن شاهزاده زیبای یونانی را از چنگ شوهر وی بدر برد وخشم یونانیان را برانگیخت...

داستان اثر مربوط است به ربوده شدن هلن زن زیباروی منلاس یکی از چند فرمانروای یونان توسط پاریس پسر پریام شاه ایلیون (تروا). خواستگاران هلن با هم پیمان بسته بودند که چنانچه گزندی به هلن رسید شوی او را در مکافات مجرم یاری دهند. از این رو سپاهی بزرگ به فرماندهی آگاممنون و با حضور پهلوانانی چون آشیل، اولیس، پاتروکل، آیاس(آژاکس) و... به سوی شهر تروا روانه گردید تا هلن را از پاریس بازپس گیرند. سپاهیان یونان ده سال تروا را محاصره کردند ولیکن با رشادتهای پهلوانان تروا، به ویژه هکتور بزرگترین پسر شاه و برادر پاریس و پشتیبانی خدایانی چون زئوس و آفرودیت و آپولون طرفی نبستند.

در این سالها آشیل، بزرگترین پشتوانه یونانیان به دلیل اختلاف با آگاممنون جبهه را رها کرده و در گوشه ای به همراه یاران اختصاصی اش نبرد را نظاره میکرد. تا اینکه پاتروکل پسر عموی آشیل، با لباس و جنگ ابزار آسمانی او به نبرد رفت. ولی با فریب و نیرنگ زئوس و دشمنی آپولون و دیگر از خدایان هوادار تروا، شکست خورده و به دست هکتور به کشتن رفت. آشیل از این رویداد خشمگین شده و اختلافاتش با آگاممنون را کنار گذاشته و پس از تشییع جنازه پاتروکل، به نبرد تن تن با هکتور پرداخت و او را شکست داد. سپس به جنازه اش بی احترامی روا داشته و آنرا با خود به اردوگاه یونانیان آورد.

پریام شاه تروا به یاری خدایان شبانه خود را به اردوگاه آشیل رسانده و با زاری از او تمنا کرد که جنازه پسرش را به او برگردانند تا بتواند مراسمی در خور بزرگی این پهلوان حماسه ساز ترتیب دهد. پس از گفتگوی دراز، آشیل پذیرفت و داستان ایلیاد اثر هومر با توصیف سوزاندن هکتور در تروا و به سوگ نشستن مردمان شهر برای او به پایان میرسد.

در این کتاب و همچنین کتاب دیگر هومر، اودیسه اشاره ای به پایان نبرد تروا و سرنوشت تراژیک آشیل نرفته است. داستانهایی چون اسب تروا در آثار نویسندگان بعدی رمی همچون ویرژیل و اووید آمده و افسانه رویین تن بودن آشیل و ماجرای پاشنه آشیل که به مرگش انجامید را شاعر سده یکم میلادی استاتیوس در کتاب خود آشیلید پرداخته است.