ایرانی ها و شرق افریقا

نویسنده: عبدالسلام عبدالعزیز فهمی
ناشر: بنیاد فرهنگ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 124
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ بر روی فرمان ابتدای کتاب مهر زده شده

مروری بر کتاب 

تاريخ سواحل شرق افريقا نشان مي دهد که ايراني ها از ديرباز با اين منطقه در ارتباط بوده اند. اين ارتباط که به لحاظ زماني از دوره ي هخامنشي تا دوره ي معاصر قابل پيگيري است، داراي چنان ابعاد سياسي- اجتماعي و گستردگي است که بتواند مبنايي قوي براي از سرگيري روابط فرهنگي و تمدني دو سرزمين در عصر حاضر قرار گيرد.

ضرورت و اهميت اين موضوع دکتر عبدالسّلام عبدالعزيز فهمي، استاد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه اسيوط مصر را بر آن داشته است تا در پژوهشي عالمانه چگونگي و ابعاد اين ارتباط را نشان دهد.اثر ارزنده ي ايشان در اين زمينه کتاب ايراني ها و شرق افريقا است که در آن کوشش شده است تاريخ حضور ايراني ها در اين منطقه و ابعاد تمدنيِ آن ها به بحث و بررسي گذاشته شود.

دکتر عبدالسّلام هر چند اين بررسي را از دوره ي هخامنشي آغاز مي کند، با اين حال با صراحت تأکيد مي کند که محورترين بحث اين پژوهش که بنا به اهميت آن بيشترين حجم کتاب هم به آن اختصاص يافته است، مسأله ي مهاجرت اقوام شيرازي به شرق آفريقا و تأثيرات تمدني آن بر اين منطقه است.

وي در اين ارتباط مي نويسد: « اگر پژوهنده اي بخواهند منطقه ي شرق آفريقا را به طور کافي و وافي مورد بررسي قرار دهد و نکته اي را در اين مورد فروگذار نکند، ناچار است تمدن و فرهنگ شيرازيان را در اين ناحيه مورد دقت قرار دهد. چه تمدن اين گروه آثار عميق و پيوستگيهاي محکم ديني و مدني و ديگر آثار انساني از خود به جاي نهاده است که نشانه اي از تأثير عميق ايرانيان بر زندگي مردمان اين خطه از آفريقا است ».

نویسنده در مقدمه با اشاره به منابع و مآخذ تأليفِ خويش که اغلب به زبان غربي نوشته شده اند، اين منابع را از نظر کمي و از اين جهت که مصالح لازم را براي بررسي همه جانبه و عميق موضوع در اختيار پژوهشگر نمي گذارند، مورد انتقاد قرار داده و از پژوهشگران مسلمان به ويژه فارسي زبان خواسته است با پي بردن به اهميت و ضرورت چنين پژوهش هايي وارد ميدان عمل شوند و با حضور مؤثر خود نقايص و غرض ورزي هاي مستشرقين غربي را برطرف سازند.

با وجود اين تنگناهاي پژوهشي، بايد اذعان داشت دکتر فهمي به دليل به کارگيري صحيح و مناسب اطلاعات موجود و نيز به دليل رعايت توالي زماني رويدادها در بيان و ترسيم کليات مسأله، موفق شده مطالب منسجم و يکدستي ارائه دهد. اما به هر حال اين پژوهش نيزمانند هر پژوهش اصيل ديگري از نقايص و معايبي برخوردار است. يکي از موضوعات بسيار مهم و بحث انگيزي که مؤلف به دليل ناکافي بودن اطلاعات و نقص منابع در حد اجمال و کليات بدان پرداخته، موضوع علل مهاجرت شيرازيان به منطقه ي شرق آفريقا است.