ایران در آستانه انقلاب مشروطیت

ایران در آستانه انقلاب مشروطیت

نویسنده: باقر مومنی
ناشر: صدای معاصر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 90
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1352 _ 1350 - دوره چاپ: 6 _ 3

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ ابتدای کتاب نوشته دارد

مروری بر کتاب

بعد از شکست ایران از روسیه (نیمهٔ اول قرن سیزدهم) و مرگ نایب‌السلطنه و قبل قائم‌مقام، در مملکت ایران، که تا آن روز به اعتبار قدیم خود باقى بود فساد آغاز گردید یگانه کسى که در صدد اصلاح امور برآمد و چون هنوز وقت نگذشته بود، ممکن بود کارها را اصلاح کند و سد این فساد گردد میرزا تقى‌خان امیرکبیر بود، این مرد بزرگ علل حقیقتى مفاسد و خرابى را درک کرد، و دانست که فتحعلى‌ شاه از کجا یک‌دستى خورد، و عباس میرزا از چه راه مغلوب و منکوب شد، قائم‌مقام را چه قوه‌اى از بین برد.

میرزا تقى‌خان به‌جاى اینکه مانند مردم عادى در برابر آن قوهٔ مرموز و مهیب تسلیم گردد و چند صباحى خوش بگذراند و مانند دیگران ثروتى اندوخته خانهٔ کشور را خراب و خانهٔ خود آباد سازد، به خلاف، مانند مردان بزرگ درصدد برآمد که سنگ را با آهن بکشند، او با دولت روس بساخت، این سازش را قائم‌مقام فراهم آورده بود، کارهاى قائم‌مقام به‌دست امیرکبیر افتاد زیرا خود پروردهٔ قائم‌مقام بود، نقشهٔ هجوم به افغانستان و فتح قندهار و کابل و تهیهٔ انقلاب ملى در هندوستان بر ضد کمپانى حریص و جابر انگلیسى که قائم‌مقام به اجراء آنها نرسید و محمد شاه نتوانست به‌دست حاجى میرزا آقاسى از پیش ببرد، از طرف امیرکبیر، که صدراعظمى بى‌منازع بود آغاز شد ولى زودتر از آنکه وى به نتیجه برسد او را از میان برداشتند و رقابت روس و انگلیس در دربار ایران معلن و آشکار گردید.

خرابى ایران از آن روز شروع شد پنجاه سال طول کشید، ولى بنیاد استوار کشور ایران طورى نبود که به زودى ویران شود، بعد از افتادن جثهٔ نصرالدین شاه و پوسیدن عصاى سلیمان، خرابى‌ها واضح گردید، و این در عصر مظفرالدین شاه (۱۳۱۳-۱۳۲۴) بود، در این دوره جرایدى در خارج ایران مانند ثریا و پرورش در مصر ـ اختر در اسلامبول ـ حبل‌المتین در کلکته و غیره با فریاد و فغان و اوطنا دم از اصلاح مى‌زدند، نوشته‌هاى انتقادى قبلاً در داخل ایران و خارج از قبیل رسالهٔ مجدیه و رسالات ملکم و قانون ملکم در لندن و کتب طالبوف و مقالات آخوندزاده میرزا فتحعلى در قفقاز و ملانصرالدین به ترکى در تفلیس آغاز شده بود، و در دورهٔ مظفرى انتقادات صریح‌تر و شدیدتر گردید، حمله به اشخاص نیز در این دوره در جراید چون حبل‌المتین و پرورش و ثریا آغاز شد، امین‌السلطان و امین‌الدوله در دربار د‌و دستهٔ سیاسى مخالف تشکیل دادند، و در خارج هم مقالات جراید گوشه و کنار این دسته‌بندى را مى‌آراستند، امین‌السلطان بیشتر در میان ایرانیان خارج مخالف داشت و جراید او را مورد حمله‌هاى شدید قرار مى‌دادند....