ایالات متحده و ایران و تاثیر مصدق بر روابط دو جانبه

نویسنده: جیمز اف. گود
مترجم: مهدی حقیقت خواه
ناشر: ققنوس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 303
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

این‌ پژوهش‌ تحلیلی‌ از روابط‌ ایالات‌ متحده‌ و ایران‌ در قرن‌ بیستم‌، با توجه‌ ویژه‌ به‌ بحران‌ ملی‌ شدن‌ تأسیسات‌ نفتی‌ بریتانیا در نیمه‌ قرن‌، ارائه‌ می‌کند. از این‌رو، کارنامه‌ محمد مصدِق را در کانون‌ توجه‌ خود قرار می‌دهد، که‌ طی‌ این‌ سال‌ها برای‌ رهایی‌ کشورش‌ از نفوذ بیگانه‌ مبارزه‌ کرد و خاطره‌اش‌ تا انقلاب‌ ایران‌ همچنان‌ بر مناسبات‌ واشنگتن‌ و تهران‌ سایه‌ افکند.

سایه‌ محمد مصدِق سرانجام‌ رنگ‌ باخته‌ است‌. امروزه‌ نخست‌وزیر پیشین‌ و ملی‌گرای‌ ایران‌ در مقایسه‌ با آن‌ دسته‌ از هموطنانش‌ که‌ جمهوری‌ اسلامی‌ را برپا ساختند بی‌آزار به‌نظر می‌آید.اما اهمیتی‌ که‌ او برای‌ چند دهه‌ در تفکر رسمی‌ پیدا کرد اغلب‌ از سوی‌ ناظران‌ سطحی‌نگر روابط ایالات‌ متحده‌ و ایران‌ نادیده‌ گرفته‌ می‌شد. در سراسر این‌ کتاب‌ دیدگاه‌های‌ غربی‌ در باره‌ ایران‌ و ایرانیان‌ (و به‌ طور ضمنی‌ در باره‌ سایر ملل‌ غیرغربی‌)، که‌ رفتار در مناسبات‌ بین‌المللی‌ را تحت‌ تأثیر قرار داد ــ و هنوز هم‌ تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد ــ مورد بررسی‌ قرار می‌گیرد.

کودتای ٢٨ مرداد سال ١٣٣٢ در تاریخ ملت ایران روزی فراموش نشدنی است. در واقع با رخ دادن این کودتا و سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق، تاریخ ایران وارد دوره جدیدی از تغییر و تحولات سیاسی شد که در آن، نقش ایالات متحده آمریکا پررنگ‌تر جلوه می‌کند. تا پیش از آن بریتانیای کبیر در ایران در جستجوی منافع اقتصادی بی‌شماری بود که از جمله آن‌ها می‌توان به اخذ امتیاز نفت جنوب اشاره کرد. جیمز.الف. گود با نگارش این کتاب علاوه بر بررسی نقش آمریکا در تغییر و تحولات ایران، همواره نقش مصدق را در تأثیرات بعدی این تغییر و تحولات لازم و ضروری می‌بیند، تا جایی که تسخیر سفارت آمریکا در آبان ١٣٥٨ از دیدگاه او بی‌ارتباط با میراث مصدق نیست.

در شروع لازم است با توجه به نام کتاب که رابطه آمریکا و ایران را در سایه نام مصدق جستجو می‌کند، بدانیم دکتر محمد مصدق که بود؟ مصدق (مصدق‌السلطنه) فرزند میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر از خانواده آشتیانی و نجم‌السلطنه قاجار از بستگان نزدیک مظفرالدین شاه بود. مصدق از یک خانواده سرشناس زمیندار برخاسته و مادرش از دودمان قاجار بود. پدرش که به هنگام کودکی او درگذشت، در دوران سلطنت ناصرالدین شاه (٧٥-١٢٢٧) صاحب مناصب عالی بود. محمد مصدق به راستی شخصیتی فوق‌العاده داشت.