انقلاب اسلامی در همدان

نویسنده: ابوالفتح مومن
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1488
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1386 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

شهرستان همدان در جریان مبارزات مردم ایران در نهضت اسلامی تا پیروزی انقلاب اسلامی ، نقش بسزایی داشت و در خصوص این انقلاب عظیم قرن که موجب تحول بنیادین در داخل و خارج از کشور شد بیان نکاتی ضروری به نظر می رسد . تجربه نشان داده است که هر گاه ملت ها و جوامع مختلف شاهد انحرافات و عدم توجه به ارزش‌های حاکم بر جامعه و بی عدالتی از سوی حکام خود باشند ، برای ایجاد تغییرات اساسی در بسیاری از ساختارهای جامعه دست به قیام می‌زنند ، با این تفاوت که بعضی از انقلاب ها بیشتر بر مسائل اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و یا مذهبی تأکید دارند و ماهیت اقتصادی و یا مذهبی – فرهنگی پیدا می کنند .

در دنیا انقلاب های متعددی به وقوع پیوسته است که چند انقلاب از میان آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند ؛ زیرا نه تنها سرنوشت ملت و جامعه ی خود را دچار تحول و دگرگونی نموده‌اند ، بلکه حیات سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی جوامع دیگر را نیز تحت تأثیر مستقیم قرار داده اند ، از جمله انقلاب کبیر فرانسه ، انقلاب 1917 روسیه ، انقلاب چین و‌‌آخرین انقلاب قرن بیستم یعنی انقلاب اسلامی ایران که منشأ تغییرات و تحولات اساسی در ایران شده . انقلاب اسلامی برعکس سایر انقلابات که یا طبقه و گروه خاصی را مورد مخاطب قرار می دادند و یا بر یکی از مسائل اجتماعی تأکید داشتند ، با شرکت همه‌ی اقشار جامعه به وقوع پیوست و شعارهای آن نیز تمامی اقشار جامعه را شامل می‌شد .

انقلاب اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین پدیده‌هایی بود که در ربع آخر قرن بیستم ، بسیاری از معادلات سیاسی را بر هم زد و در زمینه ی حکومت طرحی نو در افکند . بدیهی است که در واقعه ای با این عظمیت ، تنها یک شهر یا منطقه ی جغرافیایی خاص دخیل نبود ؛ بلکه تمام مناطق و شهرهای ایران به سهم خود در این واقعه‌ی عظیم نقش داشتند . همچنین این رویداد به یک باره پدید نیامد ؛ بلکه در یک بستر تاریخی شکل گرفت و رشد یافت .

مردم همدان از انقلاب مشروطیت تا پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری افراد مبارزی همانند " میرزا محمد حسن خان فریدالدوله " ، " آیت‌الله شیخ محمدباقر بهاری " ، " غلام رضا وزیر " ، " حسینی داور " ، " ستاری " و ... و در دوران نهضت اسلامی ، " آیت‌الله آخوند ملاعلی معصومی همدانی " ، " نصرالله بنی صدر " ، " محمدتقی عالمی دامغانی " ، «سید اسدالله مدنی» و فرهنگیانی چون «حشن مشتاق» ، «سید کاظم اکرمی» و ... در مقابل رژیم پهلوی به مبارزه پرداخته، از یاوران انقلاب و نهضت اسلامی بودند. آنها در مقابل انقلاب سفید و لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 ش به مبارزه و مخالفت پرداختند و تلگراف‌هایی در حمایت از «امام خمینی» و اعتراض به رژیم مخابره نمودند.

همچنین در سال 1342 ش در حمله‌ی مأمورین رژیم پهلوی به مدرسه‌ی فیضیه‌ی قم، واکنش شدیدی از خود نشان دادند و بار دیگر بر حمایت از امام تأکید نمودند. مردم همدان در خلال سال‌های 1342 تا 1351 ش به رهبری آیت‌الله مدنی به مبارزه با رژیم پهلوی ادامه دادند و به شکل‌های مختلف مخالفت خود را با رژیم اعلام داشتند. آنان در سال 1357 ش مانع عبور تانک‌ها از مسیر همدان به تهران شدند و حتی در این سال، دست همافران پایگاه نوژه (شاهرخی) را به نشانه‌ی اتحاد و مبارزه علیه نظام پهلوی فشردند و با مردم ایران هم صدا شدند و بدین ترتیب، در پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری «‌آیت‌الله خمینی» سهیم شدند. پژوهش حاضر در دو مجلد جداگانه منتشر می‌شود.

جلد اول در سه بخش ارائه می‌گردد:

بخش اول به بررسی اوضاع همدان از انقلاب مشروطه تا سلطنت رضا شاه می‌پردازد که در آن به مباحثی درباره‌ی زبان، دین ، مذهب ، موقعیت جغرافیایی‌، بافت اجتماعی و قومی و خاندان و طبقات مختلف شهر همدان پرداخته می‌شود. همچنین درباره‌ی مجلس فواید عمومی، انقلاب مشروطه، استبداد صغیر، جنگ جهانی اول تا به سلطنت رسیدن رضا خان نیز بحث می‌شود.

بخش دوم از سلطنت رضا شاه تا کودتای 28 مرداد 1332 را در بر می‌گیرد و راجع به اصلاحات رضا شاه و واکنش مردم و روحانیون ، وضعیت مدارس دینی و علما، جنگ جهانی دوم، استعفای رضا شاه و همچنین فعالیت احزاب سیاسی و نهضت ملی در همدان مطالبی بیان می‌گردد.

بخش سوم شامل حوادث و رویدادهای همدان از 1332 تا 1356 ش می‌باشد که درباره‌ی جامعه‌ی تعلیمات اسلامی، حزب مردم و ملیون، اصلاحات ارضی، درگذشت آیت‌الله بروجردی و مسئله‌ی مرجعیت، انقلاب سفید و لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی شکل‌گیری محافل انقلابی، توزیع نوار و اعلامیه‌ها، چهلم شهدای فیضیه ، قیام پانزده خرداد، سفر شاه به همدان، دستگیری و زندانی شدن مبارزین و ... را در بر می‌گیرد.

فهرست 

جلد اول : از نهضت مشروطه تا اوج‌گیری نهضت اسلامی
جلد دوم: از اوجگیری نهضت تا تثبیت انقلاب اسلامی