انقراض سلسله صفویه

انقراض سلسله صفویه

نویسنده: لارنس لاکهارت
مترجم: اسماعیل دولتشاهی
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 685
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1344 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ واجد فرمان

مروری بر کتاب 

به ضمیمه شجره نامه صفویان

دکتر لارنس لاکهارت نخستین مورخی است که علل انحطاط و انقراض سلسله صفویه را به دقت بررسی کرده است. در این کتاب وی نخستین درباره مساحت و مرزها و ایالات و جمعیت و نوع حکومت ایران در زمان صفویه مطالبی می نویسد و سپس اوضاع داخلی ایران و روابط آن را با ترکیه عثمانی و روسیه و هندوستان شرح می دهد و احیای آیین تشیع و تاثیر آن را در اقلیت های مذهبی بیان می کند ؛ آن گاه جریان شورش غلجایی ها و میرویس و حمله محمود و محاصره اصفهان رابا قلمی توانا می نگارد بعد به موضوع پطر کبیر و ترکیه عثمانی به ایران می پردازد و قضیه تقسیم کشور ما را در میان آن دو دولت به تفصیل شرح می دهد.

مولف درباره روی کار آمدن نادر و شکست اشراف و اقدامات طهماسب مطالب تازه و جالبی می نویسد و در خاتمه روابط فرانسه رابا ایران مورد بررسی قرار می دهد.

مایۀ تأسف است که هیچ تاریخ مفصل و موثقی از تمام دورۀ صفویه در دست نداریم، و به همین علت نمی توانیم چنان که باید و شاید علل مختلف انحطاط و انقراض آن سلسله را بیان کنیم. سلسله صفویه در زمان شاه عباس کبیر (۱۵۸۷-۱۶۲۹) به اوج قدرت خود رسید، ولی هنگامی که این پادشاه درگذشت، دوره انحطاط آن آغاز شد.

سر ژان شاردن نیم قرن بعد، درباره این واقعه چنین می گوید: «به محض این که این پادشاه نیکوکار درگذشت، دورة ترقی ایران به پایان رسید.» بی شک این نکته تا اندازه زیادی درست است، ولی باید آن را با مختصر تبدیل و تغییری پذیرفت. اگرچه شاه عباس عظمت و جلال این کشور را به طور نمایاتی تجدید کرد، ولی در نتیجه بعضی از اعمال خود تخم بدبختی آن را کاشت.

چند سالی بعد از مرگ شاه عباس، دوره انحطاط چنان به کندی پیش رفت که تقریباً نامحسوس بود؛ و این نکته را ادوارد براون چنین بیان کرده است:
«روایت مشهوری از مسلمین در دست داریم که طبق آن سليمان، در حالی که بر عصایی تکیه داده بود، ایستاده درگذشت و اجنه از این موضوع آگاه نشدند و مدت یک سال مطابق فرمان او به ساختمان معبد اشتغال داشتند، تا آن که کرمی خاكی عصای او را جوید، و بدنش به زمین افتاد. این داستان را می توان به عنوان مثل برای عهد صفوی بعد از مرگ شاه عباس کبیر ذکر کرد. قدرت و عقل او دورۀ صلحی در ایران برقرار ساخت و از حيث ترقی ظاهری این کشور را به مقامی رسانید که تقریباً صد سال جانشینان او را از نتایج بی کفایتی آنها محفوظ داشت.»

فهرست 

یادداشت مترجم
مقدمه مولف
فصل اول : ایران در اواخر دوره صفویه
فصل دوم : علل انحطاط سلسله صفویه
فصل سوم : جلوس شاه سلطان حسین بر تخت سلطنت او اخلاق او
فصل پنجم : روابط خارجی ایران از آغاز سلطنت شاه حسین
فصل ششم : احیای آیین تشیع و تاثیر آن در اقلیت های مذهبی
فصل هفتم : شورش قبیله غلجایی
فصل هشتم : شورش قبیله ابدالی
فصل نهم : ماموریت ولینسکی و معاهده روس و ایر
فصل دهم : نخستین حمله محمود قندهاری
فصل یازدهم : آغاز طوفان
و ...