انسان خردمند

انسان خردمند

نویسنده: یووال نوح هراری
مترجم: نیک گرگین
ناشر: نشر نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 621
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1397 - دوره چاپ: 12

مروری بر کتاب

مصور

تاریخ مختصر بشر

انسان ها پیش از تاریخ هم وجود داشتند. حیواناتی شبیه انسان های مدرن اولین بار در حدود 2.5 میلیون سال پیش ظاهر شدند. اما آن ها در طول نسل های بی شمار، از گونه های فراوان دیگری متمایز نشدند که سکونتگاهشان را با آن ها قسمت کرده بودند...

این انسان های قدیمی عشق می ورزیدند، بازی می کردند، روابط دوستانه ی نزدیکی را شکل می دادند و برای مقام و قدرت با هم رقابت می کردند ولی شامپانزه ها، بابون ها و فیل ها هم همین وضع را داشتند. هیچ ویژگی خاصی در انسان وجود نداشت. هیچ کس، مخصوصاً خود انسان ها فکر نمی کردند که روزی نوادگانشان روی ماه قدم بگذارند، اتم را دو نیم کنند، کد ژنتیکی را درک کنند و کتاب های تاریخی بنویسند. مهم ترین مسئله درباره ی انسان های ماقبل تاریخ این است که بدانیم آن ها حیواناتی بی اهمیت بودند و روی محیط زندگیشان، تأثیری بیشتر از گوریل ها، کرم های شب تاب یا عروس های دریایی نداشتند.

صدهزار سال پیش، دست کم شش گونه انسانی در زمین زندگی می کردند. امروز تنها یکی به جا مانده است: ما، انسان های خردمند.. چطور گونه ما در نبرد برای سلطه بر دیگران پیروز شد؟ چرا نیاکان شکارگر - خوراک جوی ما اقدام به ساختن شهرها و برپایی پادشاهی ها کردند؟ چگونه به خدایان و ملت ها و حقوق بشر ایمان آوردیم، به پول و کتاب ها و قوانین اعتماد کردیم، و خود را برده بوروکراسی و مصرف گرایی و حرص و آز برای خوشبختی ساختیم؟ دنیای ما در هزاره آینده چه شکلی به خود خواهد گرفت؟

راز موفقیت انسان خردمند چه بود؟ چطور توانستیم به این سرعت در مسافت ها و بوم هایی متفاوت ساکن شویم؟ چطور دیگر گونه های انسان را از میدان خارج کردیم؟ چرا حتی نئاندرتال های باهوش، قوی، و مقاوم در برابر سرما نیز نتوانستند از یورش ما جان سالم به در ببرند؟ بحث همچنان ادامه دارد.

محتمل ترین جواب به این سؤالات همان ابزاری است که بحث را ممکن می سازد: انسان خردمند به لطف زبان ویژه اش، جهان را فتح کرد. از طریق زبان می توانستیم توضیحاتی باجزئیات از وقایع گذشته ارائه دهیم. سه روز پیش شیری را با سه شامپانزه در جنگل، حوالی نزدیک ترین درخت در کناره ی سمت چپ رودخانه دیدم و فکر کردم که به دنبال ما بودند ولی کاملاً مطمئن نیستم. چرا از قبیله ی همسایه کمک نگیریم تا در نهایت همه غذای شیر نشویم؟

همه ی همکاری های بزرگ انسان – چه در ایالتی مدرن، کلیسایی برای قرون وسطی، شهری باستانی یا قبیله ای قدیمی – در اسطوره هایی مشترک ریشه دارد که تنها در تصور جمعی مردم وجود دارند. کلیساها در اساطیر مذهبی مشترک ریشه دارند. در غیر این صورت، دو فرد کاتولیک که تا به حال یکدیگر را ملاقات نکرده اند، نمی توانند با هم به جنگی مذهبی بروند یا منابع مالی جمع کنند تا بیمارستانی بسازند؛ آن ها اما این کارها را انجام می دهند چون هر دو باور دارند روح خدا در جسم انسان دمیده شده و مسیح به صلیب کشیده شد تا گناهان ما آمرزیده شود.

ایالت ها در اساطیر ملی مشترک ریشه دارند. دو فرد صرب که هیچ وقت یکدیگر را ملاقات نکرده اند، ممکن است جانشان را برای نجات جان دیگری به خطر بیندازند چون هر دو به ملت صرب، سرزمین صرب و پرچم صرب اعتقاد دارند. سیستم های قضایی در اساطیر قانونی مشترک ریشه دارند. پس دو وکیل که هیچ وقت یکدیگر را ملاقات نکرده اند، می توانند از طریق همکاری با یکدیگر، از غریبه ای دیگر دفاع کنند؛ این اتفاق می افتد چون هر دو به وجود قانون، مقررات، عدالت، حقوق انسانی و پول پرداختی به عنوان حق الزحمه اعتقاد دارند.

انسان خردمند به گونه ای جسورانه و همه جانبه و بحث انگیز هر آنچه را تا کنون گمان می کردیم در مورد انسان میدانیم به چالش می کشد: افکارمان، رفتارمان، اعمال مان، اقتدار مان... و آینده مان را. ما هم در آستانۀ بهشت و هم در آستانۀ جهنم هستیم و با اضطراب بین دروازۀ یکی و اتاق انتظار دیگری در حرکتیم. تاریخ هنوز تصمیم نگرفته است که از کدام‌یک سر در می‌آوریم، و هنوز هم رشته‌ای از حوادث می‌تواند ما را به‌سوی هریک از آن‌ها سوق دهد.