تارکوفسکی

تارکوفسکی

نویسنده: بابک احمدی
ناشر: فیلم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 240
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1366 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : صفحات درحد نو _ نو ؛ جلد کتاب رد تاخوردگی دارد

مروری بر کتاب

بیشتر کسانی که فیلم های تارکوفسکی را دیده اند، از مبانی نظری کار او بی خبرند، بسیارند کسانی که این فیلم ها را دوست دارند، بدون این که با اصول عقیدتی و زیبایی شناسانه ای که سازنده ی آنها ارائه کرده، آشنا باشند. این بی خبری هیچ کاستی و کمبودی در لذت هنری آنها ایجاد نکرده است. با این همه، برای کشف رو بیان یا سبک تارکوفسکی، و برای فهم اهمیت نو آوری های او در بیان سینمایی، لازم است که به مبانی باورهای زیبایی شناسانه اش دقت کنیم. در این کتاب احمدی ه واکاوی سینمای تارکوفسکی پرداخته است.

اندیشهٔ نگارش کتاب تارکوفسکی چهاردهم دی ۱۳۶۵ شکل گرفت. آن شب، یکی از شب‌های جنگ و تنهایی، شنیدم که تارکوفسکی، هفته‌ای پیش‌تر این جهان را ترک گفته است. به کجا اما؟ در سکانس گذر دشوار سربازانی خسته و مفلوک از دریاچهٔ سیواش در آینه، آوای پدر او را می‌شنیدیم:
در زمین مرگ نیست
جاودانه‌اند همه چیز

ایثار و آینه راه به جاودانگی گشوده‌اند، اما تارکوفسکی در گورستان سنت ژنویو دوبوآ در حومهٔ پاریس خفته است:

راست می‌گفتی هماره
الهام مقدس‌ات مرگ بود
آن دوست
        ریلکه

چند ماه پیش از مرگ تارکوفسکی، در پاریس، برای نخستین بار ایثار را دیده بودم. هشت سال می‌گذشت که به آن شهر نرفته بودم، و هزار جا بود که آرزو داشتم بروم. اما در همان هفتهٔ نخست، سه بار به تماشای این فیلم رفتم. هر بار پس از پایان فیلم منگ در کوچه‌های خلوت بی‌هدف می‌گشتم. برایم روشن بود که وصیت‌نامهٔ معنوی هنرمند جای خود را در کنار برجسته‌ترین آثار تاریخ سینما گشوده است. ایثار چیزی از بزرگ‌ترین کارهای برسون، درایر، ازو و برگمان کم نداشت. نخست، با خود عهد کردم که رساله‌ای نه چندان مفصل دربارهٔ ایثار بنویسم. زود دانستم که وظیفهٔ دل‌پذیر دیگری نیز در پیش رویم قرار دارد، شناخت و معرفی افق معنایی آثار تارکوفسکی.

اشتیاق نخستین، اما، در مباحث کتاب تارکوفسکی جای‌گاهی ویژه به ایثار بخشید. کتاب حرکتی بود برای تاویل واپسین تصاویر آن فیلم. پسرک که دیگر در این جهان نه خانه‌ای دارد و نه پدری، سطل سنگین آب را به زحمت به پای درختی خشک می‌کشاند، روی زمین دراز می‌کشد و برای نخستین بار به حرف می‌آید، چیزی می‌گوید، و چیزی می‌پرسد.

آندری تارکوفسکی هفت شاهکار شگفت انگیز ساخت. 
در سینما هنری که آن را بزرگ می داشت ، و خود به ارج آن بسیار افزوده بود به هیچ سنتی وابسته نبود خواست، کوشید و توانست که زبانی تازه بیآفریند که شیوه نگاه ما را دگرگون کرد . نه فقط به سینما و هنر بل به واقعیت و زندگی. این کتاب کوششی تازه است در کشف دنیای هنرمندی که سینما را به فضایی که حتی شعر هم بدان راه ندارد.