امثال و حكم مردم هزاره

امثال و حكم مردم هزاره

نویسنده: محمدجواد خاوری
ناشر: عرفان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 554
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ لبه عطف کتاب زدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

همراه با شرح، ذکر موارد کاربرد ، نظایر و شواهدی از اشعار پارسی

این مجموعه که عمدتا از زبان عوام نقل و ضبط شده حاوی مثل‌هایی است از مردم "هزاره "(یکی از اقوام عمده ساکن در افغانستان که یک چهارم جمعیت آن سرزمین را تشکیل می‌دهند) .این مثل‌ها به صورت الفبایی تدوین شده، همچنین تلفظ هر مثل با حروف فنوتیک فراهم آمده و در پی آن شرح و توضیح و کاربرد مثل‌ها ذکر شده علاوه بر آن، گاه نظیر برخی از مثل‌ها نیز درج گردیده است .

بیشتر مثال‌هایی که در این کتاب آمده، مستقیم از زبان گویندگان اصلی آنها که مردم عوام باشند، شنیده و ضبط شده است. افزون بر این به هر متن و منبعی که مثل هزارگی در آن به ثبت رسیده و امکان دسترسی بوده، مراجعه و مثل‌های لازم از آنها گزینش شده است. تمام مثل‌ها به صورت الفبایی ترتیب یافته‌اند تا به روش فرهنگ‌ها، جستجو در آن آسان بوده و علاقمندان بتوانند به‌آسانی مثل موردنظر را پیدا کنند. ترجمه تحت‌اللفظی هر مثل پس از حرف فنوتیک، با قلم ایتالیک بین دونقطه و نقطه ویرگول آمده است.

این کتاب به امثال و حکم بخش‌هایی از مناطق مرکزی افغانستان (هزاره‌جات) اختصاص دارد و خاوری طی چند سال پژوهش، آن‌ها را تهیه کرده است. کتاب با سخن ناشر، یادداشت نویسنده بر چاپ دوم و مقدمۀ کتاب آغاز شده است. نویسنده در مقدمه به توضیحاتی دربارۀ ضرورت، تاریخچه و نحوۀ جمع‌آوری فرهنگ شفاهی مردم پرداخته است و با معرفی مناطق مرکزی و توضیح امثال و حکم، نحوۀ جمع‌آوری و شیوۀ کار پژوهش را شرح داده است. همچنین او یادآوری کرده است که در انجام بخشی از کار از یادداشت‌های جان‌علی اعتمادی و عبدالرحیم فهیمی استفاده کرده است. سپس متن اصلی کتاب آغاز می‌شود که شامل ‌ضرب‌المثل‌های مردم هزاره است.

این ضرب‌المثل‌ها یا به مناطق هزاره‌جات اختصاص دارد یا به مرور زمان در منطقه بومی شده است و به آن‌ها می‌توان امثال مردم هزاره گفت. ضرب‌المثل‌های کتاب با لهجۀ هزارگی و به صورت الفبایی در صفحات ۲۹ تا ۵۴۸ کتاب آمده است. بخش انتهایی کتاب، نمایۀ واژگان اصلی و فهرست منابع است. خاوری در این کتاب ابتدا مثل اصلی را با لهجۀ محلی آورده و سپس آوانگاری آن را با حروف فونتیک در داخل قلاب نوشته است. در ادامه، معنی ضرب‌المثل به لهجۀ فارسی رایج را می‌گوید و سپس توضیح مختصری برای هر ضرب‌المثل می‌دهد که به فهم ضرب‌المثل‌های کتاب کمک زیادی می‌کند.

در ادامه نویسنده سعی کرده است اگر ضرب‌المثل نمونۀ مشابهی در لهجۀ هزارگی یا لهجه‌های دیگر دارد، آن را نیز بیاورد. در پایان هر مثل، اگر بیت یا ابیاتی از شاعران، نزدیک به مضمون و محتوای ضرب‌المثل وجود داشته، خاوری آن را نیز آورده و به این طریق خواننده را با هر مثل به‌خوبی آشنا و جایگاه آن را در فرهنگ عامیانه روشن کرده است. وضعیت خاص منطقۀ هزاره‌جات، ویژگی‌های فرهنگی و زبانی هزاره‌ها و پیوندهای انسانی در میان آن‌ها را می‌توان در این ضرب‌المثل‌ها سراغ گرفت.