الواح بابل

نویسنده: ادوارد شی یرا
مترجم: علی اصغر حکمت
ناشر: ابن سینا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 348
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1341 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : درحد نو  _ نو

مروری بر کتاب 

مصور

کشف اسرار ملل و فرهنگ و هنر تمدن های مختلف به مدد علم باستان شناسی و تحقیقات منظم و صحیح امکان پذیر گردیده است. تمدن بابل (به معنی دروازه خدا) نزدیک به 4000 سال قبل با مرکزیت شهر بابل در بین النهرین شکل گرفت. درباره این تمدن کتاب های بسیار نوشته شده و بررسی های فراوانی در این منطقه صورت پذیرقته است. ادوارد شی‌یرا در کتاب پیش رو نتیجه کاوشهای خویش را با خوانندگان به اشتراک می گذارد و در هجده فصل با عناوینی چون کتابهای جاویدی، الفبای باستانی، در عالم کسب و تجارت، سرگذشت کاهنان، تعلیم ابتدائی، انسان و هنر و ... نقاط بسیاری از تاریخ تاریک بابل را روشن می سازد. 

این نکته معلوم است که سراسر کشورهای خاور نزدیک و آسیای مرکزی، یعنی از کنار رود سیحون تا ساحل دجله و از حاشیه رود سند تا شاطی فرات به منزله میدانگاهی وسیع و عرصه‌ای پهناور است که در مدت چهارهزار سال اخیر، یعنی از هزاره دوم قبل از میلاد تا کنون که قرن بیستم میلادی است، تمدن و فرهنگ و زبان و ادبیات و هنر اقوام باهوش و فرهنگ ایرانی در این معرض جلوه‌گر و نمایان گشته است.

قبل از آن تاریخ و هم معاصران عهد و زمان ملل و امم باستانی دیگر نیز به وبت خود پرچم تمدن‌های متعدد و ثقافت‌های اصیل را در دست داشته‌اند. اقوام فینیقی و کنعانی و عبرانی و مصری و آشوری و کلدانی و ملل قفقازی و هیت‌ها تا یونانیان و سواحل مدیترانه و امم ماوراء دریای خزر و غیره همه در آسیای غربی کاخ‌های رفیع از دانش برافراشته و مشعل‌های روشن از فرهنگ برافروخته‌اند.

همین قدمت تاریخ تمدن این سرزمین‌های باستانی است که جلب نظر بحاثان و محققان را کرده و از اطراف عالم دانشمندان برای بررسی و فحص به زادگاه آنها می‌شتابند و پس از تحمل رنج‌ها و پژوهش‌ها در بیابان‌ها و اقامت در ویرانه‌ها بالاخره بارهای گران از گنجینه‌های نهفته و ذخائر دیرین از آن سرزمین‌ها به هم بسته و به اوطان خود بازگشته موزه‌های ممالک غرب را از ارمغان‌های خود غنی و توانگر می‌سازند.

تا امروز افزون از صدها هزار کتاب و رساله در پیرامون مطالعات و بررسی‌های خود در اطراف همین منطقه بارور که زادگاه تمدن قدیم اولاد آدم است انتشار داده‌اند و هنوز نیز هزارها تن در این جهاد علمی کوشنده و در این وادی مقدس پوینده‌اند. هرگاه دیگران که خود از نژاد و کشوری دیگراند این چنین به فضایل و مواریث گذشتگان ملل شرق نزدیک، خاصه مفاخر قوم ایرانی پی برده و تا به این درجه قدر کمالات و مواهب ایشان را دانسته‌اند. فرزندان این سرزمین به طریق اولی حق دارند که در طلب ترکه پدران خود برآیند و از روی رخساره فضایل عالیه و آثار برگزیده ایشان پرده جهل را بگشایند و بازمانده گنجینه‌های ایشان را از زیر خاک بیرون آرند.

نگارنده این سطور هرچند خود به شرف اختصاص و تبحر در این علم شریف نایل نگشته‌ام ولی از دل و جان دوستدار تاریخ باستان و هواخواه باستان‌شناسان بوده‌ام و به قاعده‌ی «از ایشان نیستی میگو از ایشان» در سراسر عمر هر وقت فرصتی به دست افتاده و در این طریق خدمتی از دست ناتوان برآمده دریغ نداشته‌ام. به سهم خود برای تکمیل و تجلیل و ساختمان عمارت موزه ایران باستان کوشش بسیار کرده و نیز در راه تأسیس کرسی باستان‌شناسی در دانشگاه طهران سعی فراوان نموده‌ام و محضر استادان دانشمند خارجی و داخلی را که وقت عزیر خود را صرف مطالعه در فنون و شعب این علم شریف کرده‌اند همواره مغتنم و گرامی شمرده‌ام.

با آن همه همواره خارخار ملالی درون ضمیر مرا متأثر می‌ساخت و تأسف داشتم که چرا در زبان فارسی کتابی برای طالبان این فن به رشته تحریر در نیامده که مبتدی از آن به راه صواب برآید و منتهی از آن کمال خبرت و بصیرت افزاید. غالباً این ملالت خود را با دانشمندان و بزرگانی که در انجمن آثار ملی شرف مصاحبت داشته‌ام در میان نهادم ایشان نیز تألیف و تدوین چنین رساله‌ای که مقدمه و متن ابتدایی علم باستان‌شناسی باشد در آن زبان شیرین بیان لازم و واجب شمردند.
اتفاقاً در این اواخر کتابی به زبان انگلیسی ملاحظه شد که یکی از علماء بزرگ فن آشورشناسی که آن نیز یکی از شعب باستان‌شناسی است به قلم آورده است.

این مؤلف ارجمند که خود متخصصی خبیر در السنه سامی بوده این مجموعه را در باب مکتشفات و معلومات استخراجی از الواح گلین مملکت بابل و بین‌النهرین نگاشته و مسائل مختلفه از خط و زبان و فرهنگ و علم و سیاست و هنر آن ملت باستانی را که همه را از روی کتیبه‌های روی خشت‌ها استنباط و اقتباس کرده‌اند، با زبانی شیرین شرح داده و نکات مشکل و مسائل غامض باستای را به شیوه حکایت‌سرایی مطبوع و دلپسند به قلم آورده است.

مجموعه‌ی این یادداشت‌ها را، پس از مرگ او، یکی از همکاران گرامی وی، یعنی دانشمند بزرگ معاصر، پرفسور جورج کامرون G. Cameron جمع‌آوری کرده و تدوین نموده و کتابی به نام «They Wrote on Clay» منتشر ساخته است و در حقیقت می‌توان آن را نخستین متن علم ارکئولوژی در ناحیه ممالک خاورمیانه دانست. چون آن را مطالعه کردم با کمال مسرت مشاهده نمودم که همان گمشده‌ایست که در طلبش می‌شتافتم. زیرا از آن کتاب چند فایده عاید می‌شد: نخست این که موضوع آن مربوط به تحقیقات ارکئولوژیک کشور بین‌النهرین Mesopotamia می‌باشد.

این ناحیه از لحاظ تاریخ سیاسی و طبیعی از کشور ایران جدا و منفصل نیست و در طول مدت دوازده قرن (۶۵۰ م. – ۵۵۰ ق.م.) یعنی از بدو سلطنت کوروش کبیر هخامنشی تا سرانجام یزدگرد سوم ساسانی آن سرزمین عرصه بروز و نبوغ تمدن و فرهنگ ایران بوده است و سه سلسله بزرگ پادشاهان قبل از اسلام – کیان، اشکانیان و ساسانیان سه شهر بزرگ – بابل – سلوسیا – تیسفون رادر سواحل فرات و دجله محل تختگاه خود قرار داده بودند. نهال بارور زبان و ادب و فرهنگ ایرانی در آن سرزمین غرس شده و از آنجا به اطراف جهان سایه گسترده است. در تاریخ ادوار اسلامی تا امروز باز بلاد بین‌النهرین صحنه بروز و ظهور هوش و هنگ ایرانیان بوده و مفاخر ادب و بزرگان علم در عراق زاده مواهب خداداد آنها هستند. از این رو سزاوار است که فارسی‌زبانان از تاریخ باستان بابلیان و سومریان و آشوریان که سکنه دیرین آن کشورند به خوبی آگاه شوند.

فایده دیگر آن که استاد فقید و مؤلف ارجمند در مطاوی سخن از نکات فنی و دقیق علمی که همه مقدمات علم ارکئولوژی است بحث فراوان کرده و مشکلات را حل و دشواری‌ها را آسان ساخته است. در حقیقت رساله فنی عملی به دست داده، حاوی مبادی و مقاصد و متضمن بر اصول موضوعه و کلیات اولیه. خلاصه آن که اول و آخر این فن شریف را به خوبی شرح داده است. چندان که نوآموزان رسم و راه کار خود را از آن می‌توانند آموخت.

نکته‌ی دیگر آن که نظیر این الواح گلین که بر روی آنها به خط میخی کتیبه‌های بابلی و آشوری نقر و رسم شده‌اند و در این کتاب موضوع بحث است همچنان در ویرانه‌های بلاد باستانی عیلام و پارس و ماد که ایالات اصیل ایران هستند نیز به دست آمده است. چنان که در ۱۳۱۲ ش. = ۱۹۳۳ م. مقدار زیادی از همان نوع خشت‌های مکتوب که در خرابه‌های «پرس‌پلیس» تخت جمشید نهفته بود کشف گردید و علماء فن بالاخص پرفسور کامرون سابق‌الذکر سالیان دراز به ترجمه و تفسیر آنها سرگرم بودند.

بالاخره این خشت‌ها و لوحه‌های گلی (Tablets) مکتشفه در ایران و بین‌النهرین، همه نمودار تحول و تکامل تاریخ و منطق گویای داستان‌های ملل قدیم است که در اطراف و اکناف آن بلاد تدریجاً ادوار وجودی خود را طی کرده و سپس در زیر خاک مدفون گشته‌اند. پس هرگاه باستان‌شناسان ایرانی درباره این اسناد گلی و صحیفه‌های گرانبها زیادت اطلاع و افزایش بصیرت بجویند بهتر از آنچه در این کتاب بیان شده متنی موجز و مفید به دست نتوانند آورد.
نظر به همین فواید، شوق قلبی و محرک باطنی مرا برانگیخت که آن رساله شیرین مقاله را به زبان فارسی در آورم و باستان‌شناسان جوان ایران را ارمغان سازم.

در پیرامون تمدن مردم بابل و آشور، روایات بیشمار نقل می کنند. در این باره کتابهای بسیار نوشته و بررسی های فراوان کرده اند. دانشمندان و باستان شناسان، کاوش ها و پژوهش های گوناگون به عمل آورده و از حاصل دست رنج ایشان، موزه های بزرگی از نفائس آثار و تحف گرانبها که همه ذخائر آن تمدن باستانی است پدید آمده است .

اما هنوز عطش اهل علم و طالبان حقیقت سیراب نشده و هنوز به تاریکترین زاویه غارها سر می زنند و دشت های پهناور را زیر پا می نهند و به دنبال گوهر مقصود خود از اقلیمی به اقلیمی راه می پیمایند.

فهرست

در جستجوی گنج نهفته
کتابهای جاویدی
تل هفت شهر
فجر دانش
الفبای باستانی
در عالم کسب و تجارت
مشغله دیانت
سرگذشت پادشاهان
سرگذشت کاهنان
الواح بابلی و اسفار یهود
حجرالفلاسفه
تعلیم ابتدایی
رستاخیز خلق
انسان و هنر
از روزنامه یک دیپلومات
در یونان و روم
در شرق و غرب
و ...