افغانستان ؛ روابط سیاسی ایران و افغانستان

افغانستان 

نویسنده: احمد توکلی
مقدمه : احمد متین دفتری
ناشر: سقراط
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 135
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1327 - دوره چاپ : 1

کمیاب  - کیفیت : درحد نو 

مروری بر کتاب

روابط سیاسی ایران و افغانستان

روابط افغانستان و ایران بر مبنای مشترکات بسیاری که در تاریخ، فرهنگ و دین داشته‌است استوار بوده‌است. در سال‌های پیش از انقلاب ایران روابط نسبتاً آرامی میان دو کشور برقرار بوده‌است و شاهان دو کشور روابط دوستانه‌ای با یکدیگر داشته‌اند.

سال ۱۱۶۰ هجری، سالی است که یک قدرت سیاسی افغان مستقل از امپراتوری صفوی ایران و گورکانی هند ظهور می‌یابد. پیش‌تر شورش غلزایی‌ها به رهبری میرویس هوتکی که تمامی جنوب افغانستان را از کنترل صفویه خارج کرده بود و از غرب تا قلب ایران پیش‌رفته بود اما مقابله نادرشاه افشار به زودی تمامی مناطق تحت قلمروشان را به زیر سلطهٔ ایران برد.

آغاز روابط ایران و افغانستان را می‌توان قرن نوزدهم دانست؛ یعنی زمانی که افغانستان به تحریک انگلستان از ایران جدا شد و اعلام استقلال کرد. پیش از این واقعه افغانستان و خراسان منطقه‌ای واحد در نظر حاکمان ایران بودند و مشترکات فرهنگی بسیاری داشتند. تلاش انگلیس برای ایجاد یک دولت مستقل هرچند ضعیف در شمال غربی هندوستان که بتواند مانع به خطر افتادن هند از جانب روسیه و ایران باشد، اصلی‌ترین عامل استقلال افغانستان به‌شمار می‌رود.

با پایان یافتن جنگ جهانی اول، امان الله خان و رضاشاه به فاصله کمی از یکدیگر در افغانستان و ایران به قدرت رسیدند. آن ها در سال های اولیه حکومت به دلیل تلاش برای تثبیت موقعیت خود ترجیح دادند پرداختن به اختلافات اساسی خود را در مرزها که میراثی از گذشته بود به زمان دیگری موکول کنند و با یکدیگر روابط حسنه داشته باشند. امان الله در بازگشت از سفر اروپایی اش میهمان رضاشاه شد اما به دلیل نزدیک شدن بیش از حد به ترکیه رضاشاه به سردی با او رفتار کرد. رفتارهای امان الله خان بعد از رسیدن به کابل تا اندازه زیادی ضد ایرانی بود و به همین دلیل باعث قطع روابط سیاسی ایران و افغانستان شد.

با سقوط امان الله خان، دوران نه ماهه حکومت حبیب الله کلکانی معروف به بچه سقا آغاز شد. در این دوره هیج ارتباط خاصی میان ایران و افغانستان ایجاد نشد و دولت ایران حکومت بچه سقا را به رسمیت نشناخت. با سقوط بچه سقا محمد نادرشاه زمامدار افغانستان شد. به دنبال پیدایی برخی اختلافات مرزی بین ایران و افغانستان، محمدنادر شاه تعیین تکلیف در مورد اختلافات را به عهده ی رضاشاه گذاشت اما قتل او مانع از حل اختلافات طرفین شد.