اسم شب ، سیاهکل 

نویسنده: انوش صالحی 
ناشر: نگاه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 446
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

جنبش چریک های فدایی خلق از آغاز تا اسفند 1349

واقعه سیاهکل که به «قیام سیاهکل» و یا «جنبش سیاهکل»  نیز مشهور است، به حمله‌ مسلحانه‌ جمعی از هواداران سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل در تاریخ ۱۹ بهمن سال ۱۳۴۹ گفته می‌شود. هدف از این عملیات آزاد سازی اعضای دستگیر شده این سازمان بود. در درگیری پیش آمده تعدادی از چریک‌ها کشته و جمع دیگری دستگیر و سپس اعدام شدند. این واقعه، از جمله نخستین حرکت‌های مسلحانه با اهداف سیاسی علیه رژیم شاه محسوب می‌شود.

سیاهکل نام شهر کوچکی در نزدیکی لاهیجان واقع در استان گیلان است. شهرت سیاهکل نیز عمدتا به خاطر حادثه حمله مسلحانه سال 1349 ش. به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل است. حادثه‌ای که دست کم نُه مهاجم در آن شرکت داشتند. پس از پیروزی حرکت‌های مسلحانه و چریکی در کوبا و نیز پیروزی مقاومت‌های مسلحانه در ویتنام، برخی مبارزان معتقد به کمونیسم به فکر ایجاد حرکت‌های مشابه در ایران افتادند.

آنان بدون درنظر گرفتن تفاوتهای عمیق فرهنگی – اجتماعی ایران با آن کشورها و بدون پاسخ دادن به این پرسش که آیا می‌توان راه مبارزه و سرنوشت سیاسی کشورهایی چون کوبا، ویتنام، چین و شوروی را سرمشق حرکت‌های مبارزاتی در ایران قرار داد یا نه، اقدام به تهیه سلاح و امکانات برای شروع جنگ‌های چریکی کردند.

سلاح، مهمات و مواد انفجاری از عراق مخفیانه وارد کشور شد و با سرقت موجودی چند بانک در تهران هزینه خرید آذوقه، دارو و پوشاک فراهم گردید. آنان جنگل‌های گیلان را برای شروع حرکت‌های چریکی خود برگزیدند. قصد آنان حمله به پاسگاه‌های محلی، خلع سلاح آنها و فرار بود. با این امیدواری که با تداوم این روش، حمایت مردم جلب شود و در نهایت به آنان بپیوندند.

ساواک در بهمن 1349 ده نفر از افراد مرتبط با گروه را در گیلان و تهران دستگیر کرد و اطلاعات لازم را از اقدامات بقیه گروه در جنگلهای اطراف سیاهکل به دست آورد. گروه 9 نفری مستقر در جنگل با وجود آگاهی از دستگیری هم ردیفان خود، به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل حمله برد و پس از کشتن معاون پاسگاه و خلع سلاح، متواری شد. از این زمان تا 18 اسفند، درگیری بین نیروهای دولتی و گروه سیاهکل ادامه یافت. با پایان یافتن آذوقه و مهمات، تعدادی از حمله کنندگان به روستائیان پناه بردند، اما نتوانستند حمایت آنان را به دست آورند. از این رو تصمیم به تسلیم گرفتند. از گروه نُه نفری جنگل هفت نفر اسیر و دو نفر کشته شدند.

مجموع افراد این گروه معتقد به جنگ‌های چریکی 33 نفر بودند که در شهر و جنگل پراکنده بودند. از این تعداد 17 نفر دستگیر شدند که 13 نفرشان به سرعت محاکمه و در 26 اسفند 1349 تیرباران شدند. بدین ترتیب گروه جنگل یا سیاهکل نابود شد. بقایای انگشت شمار این گروه که به دام ساواک نیفتاده بودند، در فروردین 1350 سرتیپ پرویز فرسیو دادستان اداره دادرسی ارتش تهران را ترور کردند و در همین زمان با پیوستن به گروه دیگری از مبارزان مسلح معتقد به کمونیسم، «سازمان چریکهای فدایی خلق» را به وجود آوردند.

همه گروه‌ها و افرادی که از طریق مبارزه مسلحانه – با هر مرام و مسلکی – در ایران به رویارویی با حکومت شاه می رفتند شکست خوردند از جمله، آنها که دست به عملیات چریکی زدند. علت اصلی شکست آنها، همراه نشدن مردم با این گروه‌ها و افراد بود. ژنرال جیاب فرمانده عملیات چریکی ویتنام می گفت: در تعیین سرنوشت نهایی مبارزات مسلحانه، مردم عامل تعیین کننده هستند و مائو رهبر چین نیز می گفت : ملت مانند اقیانوسی است که دشمن باید در آن غرق شود. و چه گوارا چریک نامدار آرژانتینی اعتقاد داشت که جنگ چریکی جنگ توده هاست.