اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی

اساطیر و فرهنگ ایران

نویسنده: رحیم عفیفی
ناشر: توس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 660
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1374 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب  

در نوشته های پهلوی

اساطیر ایران به مجموعهٔ اسطوره‌های ایرانیان اشاره می‌دارد. این اسطوره‌ها ریشه آریایی داشته و تا میزان بسیار بالایی میان اقوام ایرانی و هندی وجه اشتراک دارد. اساطیر ایران از یک اصل و منشا آریایی مشتق شده و تفاوت‌های محیطی ایران و هند و نیز فرهنگ متفاوت بومیان ایران و آریاییان ایرانی مهاجرت کرده به هند تفاوت‌هایی میان اساطیر هندی و ایرانی موجب شده‌است. آنچه از اساطیر کهن ایرانی امروزه باقی‌مانده بیش‌تر به اوستا باز می‌گردد.

در آغاز هزاره یکم پیش از میلاد زرتشت اصلاحاتی را در عقاید و درپی آن اساطیر ایرانی پدید آورد. با این وجود در قسمت‌های متاخر اوستا مانند یشت‌ها عقاید و باورهای پیش از زردشت ایرانیان وارد دین شده که به عنوان منشا و منبع شناخت اساطیر ایرانی بکار می‌رود. این اساطیر مبتنی بر دوبن‌گرایی و مظاهر خوب و بد بوده و تاریخ روایی خاصی دارند که از تاریخ ثبت شده سرزمین ایران متفاوت است.

اساطیر ایران بجز اساطیر منعکس شده در اوستای متاخر بصورت محدود در سنگ‌نبشته‌های فارسی باستان و متون غیر ایرانی بویژهیونانی آمده‌است. همچنین ایرانیان اساطیر متفاوت اما هم‌ریشه دیگری با اساطیر اوستایی داشته‌اند که شامل اساطیر مانوی و زروانی ومهرپرستی می‌شود. تاریخ اساطیری ایران نیز از دوره اشکانیان و سپس ساسانیان ثبت و بعدها به فارسی و عربی ترجمه شد. شاهنامه فردوسی مهم‌ترین منبع شناخت تاریخ اساطیری ایران است.

آنچه در کتاب حاضر گردآوری شده است شامل دو بخش است:
بخش اول:  سی و دو گفتار به زبان پهلوی ساسانی و خط هام دبیره (خط همگانی) و برگردانیده آن به زبان فارسی می‌باشد. محتویات این گفتارها جنبه اساطیری، فرهنگی، اعتقادی مردم ایران پیش از اسلام دارد و اینک با بررسی های مجدد در این مجموعه آمده است.

بخش دوم: گزارش و شرح دویست و شصت و هفت واژه که نمایانگر جنبه‌های اساطیری و فرهنگی دوران ایران پیش از اسلام می‌باشد و برخی از این واژه‌ها نیز اصطلاحات خاص مربوط به آئین مَزدسینی است که به نظر می‌رسد در گذشته به کار می‌رفته و اینک در اثر تحول و دگرگونی وضع اجتماعی یا به دستِ فراموشی سپرده شده و یا تغییر صورت در آنها داده شده است.

...در اسطورهٔ آفرینش آمده است که پس از آنکه اهورامزدا دست به آفرینش جهان مینوی و مادی زد و امشاسپندان و ایزدان و فروهرها پدید آمدند، اهریمن هم بیکار ننشست و دست به آفرینش جهان بدی زد و در برابر امشاسپندان، کماریکان و در برابر ایزدان، دیوان را پدید آورد. به این ترتیب در برابر هر ایزدی دیوی به کار گمارده شد. تعداد و شمار دیوان را مانند ایزدان بسیار می‌نویسند. آنچه از نوشته‌های اوستائی و پهلوی بر می‌آید تعدادی از آنان معروف و وظیفهٔ آنان نیز معلوم است و برخی از آنان مانند ایزدان گمنام هستند.