از وجود به موجود

نویسنده: امانوئل لویناس
مترجم: مسعود علیا
ناشر: ققنوس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 160
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب 

از وجود به موجود دومین کتابی است که از لویناس ، فیلسوف فرانسوی ، در اختیار خوانندگان فارسی زبان قرار می‌گیرد .
این اثر در مجموعه آثار لویناس اهمیت و مرتبه خاصی دارد از آن رو که در سیر فکری این فیلسوف ، اولین کتابی است که گویای بسیاری از مضامین و دغدغه‌های پا بر جای اوست : بر آمدن و جدا شدن سوژه و سوبژکتیویته از وجود محض و بی نام و نشان ، مواجهه با دیگری و استعلا به ساحت غیریت ، زمان و نسبت آن با سوبژکتیویته و غیریت ، دلالت‌های هستی‌شناسانه و فرا هستی‌شناسانه احوال ، رابطه دوگانه و نه چندان سر راست با پدیدارشناسی و میراث پدیدار شناسانه هوسرل و هایدگر ، و شاید از همه مهم‌تر گذر از وجود به موجود که در خود به عنوان کتاب نیز انعکاس پیدا کرده و خلاف مسیری است که هایدگر در تفکرش می‌پیماید.

در این کتاب شاهد روشن سازیِ موضوعاتی کاملاً نامتعارف هستیم: «اعیانی » مانند شب، عناصر محسوس ِ شکل نیافته، نور، غذا، جامه و چهره؛ احوال « سوبژکتیو » ی نظیر بی خوابی، خواب، هراس، سرگیجه، اشتیاق، خستگی و کاهلی. این « اعیان » و این « احوال سوبژکتیو » موضوع نوعی تحلیل قصدی  قرار می گیرند که می کوشد essence آن ها را ــ essence به معنای فعلی آن یعنی نحوه هستی آن ها را ــ، روندها یا حرکت های درونی ای را که این اعیان از طریق آن ها شکل می گیرند و انسجام پیدا می کنند، تشریح کند. این ها بی تردید پدیدارهایی گریزپا هستند؛ عیان کردن آنچه در این پدیدارها روی می دهد مستلزم باریک بینی فوق العاده و مهارت در توصیف است. 

کتابی که با چنین « اعیان » بی شکلی سر و کار دارد چقدر متباین است با فلسفه ای که دست به روشن سازی ساختارهای مقولی اعیان عینی می زند! بررسی این احوال سوبژکتیویته چقدر تباین دارد با فلسفه اگزیستانسیالی که نه تنها، مانند فلسفه استعلایی کلاسیک، در مخالفت با شی گردانی انسان در علم عینی، خود را روشی برای تشخیص نوعی خودانگیختگی در قلب ذات بشر معرفی می کرد، بلکه مدعی می شد که ذات بشر کاملاً پیش برنده است و برون خویش و صرفا بسط و تفصیل طرحی از خویش است که خود را در هیئت نوعی خطرورزی و تهور به درون جهان می افکند!

آیا هر آگاهی ای آگاهی از چیزی، آگاهی از عینی نیست؟
 آیا صورت ابتدایی آگاهی، اگر نگوییم سر و کار داشتن با اعیان معرفت شناسی کانتی که به قالب مقولات درآمده اند، پرداختن به ابزارها یا وسایل نیست، یعنی پرداختن به موجوداتی که در هم جا می افتند، به هم مربوط می شوند یا به یکدیگر ارجاع دارند؟
آیا معنای ابتدایی چیزها در همین ارجاع مندی نیست، و آیا هر ادراکی از چیزها ادراکی از معنای آن ها نیست؟
پس آیا حرکت استعلایی [ یا فرارونده ] ای که می تواند ارجاعی را تا انتها دنبال کند عینا همان حرکت روح به درون جهان نیست؟
آیا سوبژکتیویته دقیقا همین حرکت نیست ــ برون ـ ایستادن و نه جوهر؟