ارزیابی شتابزده ؛ هجده مقاله ؛ جیبی

ارزیابی شتابزده 

نویسنده: جلال آل احمد
ناشر: رواق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 230
اندازه کتاب: جیبی - سال انتشار: 1343 - دوره چاپ: 3

کمیاب - کیفیت : در حد نو 

مروری بر کتاب 

و اکنون این شما و این ارزیابی شتابزده و راستی جز این، چه چیزی در این مقاله‌ها هست؟ که من خود هنوز هم فقط در مقاله‌بودنشان است که شک نمی‌کنم. ارزیابی گفته‌ام به این علت که اغلب اینها برداشتی است در جستجوی نقدی. در زمینه‌های مختلفی که در سرفصل ها می‌بینید و شتابزده گفته‌ام به این علت که اغلبشان در فرصتهای کوتاه تهیه شده‌اند و فارغ از دوراندیشی یا رعایت حزم و از این قزعبلات و فکرش را که می‌کنم می‌بینم چه بهتر. نفس را مگر به احتیاط می‌کشی؟ یا در راهی که هر روز از خانه به مدرسه می‌روی، مگر رعایت حزم می‌کنی؟ این مقالات هم چیزی است در همین حدود و هرروزه است و به‌صورت چیزی درحدود غریزی‌بودن و باز چه بهتر.

ارزیابی شتاب زده شامل هجده مقاله است که در نقد ادب و اجتماع و هنر و سیاست معاصر نوشته شده است . مقاله «مهرگان در مشهد اردهال» مراسم را آن گونه خود از نزدیک شاهد بوده است تعریف می‌کند و خوانندگان را با طبیعت، ویژگی های اقلیمی و منابع مختلف کشور آشنا می سازد و درباره ی خلق و خو، آداب و رسوم و هنرهای دستی مردم هر منطقه به ما اطلاعاتی می دهدنام دارد....

آثار سرخوردگی از غرب و تمدن ماشینی قرن بیستم در دیار ما نیز کم‌کم فراوان شده است. کافی است که یک زبان خارجی بدانی و با هرکه از غرب به هر صورتی خود را به ایران رسانده است درد دلی کنی. یا مأموری از هزاران مأمور این چهارصد و خرده‌ای کمپانی فرنگی که در این‌جا مرجع مشاورات و مصدر امور ساختمانی‌اند- یا با جهانگردی درشت جامه و ریشو که غبار راه‌های شرق را از اسکندریه تا دهلی یک‌باره در وطن خویش از جامه خواهد سترد- یا با طبیبی نقاش همچون «وینچنزو بیانکینی» ایتالیایی که هشت سال است در کوره دهات این مرز و بوم مأمور معالجۀ تراخم یا اسهال هموطنان ماست. حالا دیگر آن زمان‌ها گذشته است که فقط بنشینی و در «سفر به شرق» هرمان هسه یا در «کوه جادو» ‌ی «توماس مان» جای پای شرق و عرفان شرق و غربت‌زدگی از مشرق را بخوانی. حالا دیگر «آلبر کامو» به عنوان نماینده‌ای از انتهای غربی شرق یعنی الجزایر جایزۀ نوبل می‌گیرد. و «آندره ژید» یکی از افتخارات خود را این می‌داند که مترجم تاگور بوده است.

همین روزها بود که «آندره مال‌رو» نویسنده و زیبایی‌شناس فرانسوی به نمایندگی از حکومت آقای دوگل به ایران و هند سفر کرد به این قصد که از نو ارتباطی میان فرهنگ شرقی و فرانسه برقرار کند. و همه «هانری کوربن»، مستشرق فرانسوی را می‌شناسیم که از هر سال سه ماهش را در ایران به سر می‌برد و چه خدمت‌ها و چه کتاب‌ها و چه عرفان‌شناسی‌ها... و راقم این سطور یک طبیب اطریشی را هم می‌شناسد که هر دو سال یک‌بار به ایران می‌آید- از یک گوشۀ این ملک وارد می‌شود و با پای پیاده تا یک گوشۀ دیگر آن را می‌پیماید و با انبانی از عکس‌ها و یادداشت‌ها و خاطرات باز می‌گردد تا دو سال دیگر بتواند تحمل سرعت و شتاب‌زدگی ماشین را بیاورد. این طبیب به گفتۀ خودش از اروپایی که در یک عمر پنجاه سالۀ او دوبار دنیا را به خاک و خون کشانده است بیزار است. دکتر وینچنزو بیانکینی نیز گرچه نگفته است که از کجا و چرا بیزار است اما این را گفته و نوشته است که یک‌بار در جنگ حبشه شرکت داشته و بار دوم در جنگ جهانگیر دوم. و اکنون چه بپذیرد و چه نپذیرد «از بد حادثه این‌جا به پناه آمده است».

فهرست 

در شعر و شاعری
در نویسندگی
در نمایش
در مردمشناسی
گوناگون