ارجان و کهگیلویه

نویسنده: هانیس گاوبه
مترجم: سعید فرهودی
ناشر: انجمن آثار ملی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 486
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1359 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : نو ؛ لبه عطف کتاب زدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

مصور - از فتح عرب تا پایان دوره صفوی

تحقیقات جغرافیای تاریخی قسمت های مختلف ایران طی نسل های متمادی امکانات‏ مفید و ارزنده‏ ای را برای تمام کسانیکه به بررسی هائی در رابطه با ایران اسلامی پرداخته ‏اند ایجاد کرده است. تذکر این موضوع لازمست که تقریبا"همیشه پژوهندگان این رشته ‏ها و قبل از همه پاول شوراتس Paul Schwarz و لسترانج Le Stange در ارزیابی آثار جغرافیائی‏ عربی قرون وسطائی (در مورد لسترانج باید مؤلفین و نویسندگان ایرانی فارسی را هم‏ بشمار آورد)از نظر زبان‏شناسی بطور اغراق ‏آمیزی برخورد شده و اغلب در مورد معیارهای، عینی نیز زیاده‏ روی مشاهده می شود.آنها از اطلاعات سفرنامه‏ های فراوانی که دارای‏ منابع جدیدتری هم بوده‏ اند صرفنظر کرده‏ اند.

شواهد مادی فرهنگی را هم که سالهای‏ اخیر و درا اثر پیشرفت تحقیقات باستان‏ شناسی مدنظر بوده‏ اند.نیز از یاد برده ‏اند و همچنین آثار و بقایائی که از کتیبه ‏ها بر جای مانده همانطوریکه در گذشته ،را بنیودی‏ بورگوماله Rabino di Borgomale در شمال ایران گردآوری و منتشر نموده است نیز نادیده‏ گرفته شده است.

ارّجان، شهرى در دوره ساسانى و یکى از تقسیمات نخستین سده‌هاى اسلامى در جنوب غرب ایران که در مرز میان فارس و خوزستان قرار داشته است. ویرانه‌هاى این شهر در جلگه بهبهان و در 10 کیلومترى شمال شرقى آن شهرستان قرار دارد.مولف از این شهر به عنوان استان قرون وسطایى یاد مى‌کند و موقعیت ارتباطى و نیز وضع مناسب طبیعى آن و برخوردارى آن از آب فراوان و زمین‌هاى حاصلخیز را عامل شکوفایى آن در زمان‌هاى صلح و آرامش مى‌داند.

در بخش اول این کتاب مولف سعى مى‌کند با شیوه توپوگرافى، تاریخ کامل این ناحیه را شرح دهد و به معرفى مرزها و محل استقرار مهاجرین و نام نواحى، قلعه‌ها، راه‌ها و رودخانه‌ها بپردازد.در بخش دوم، شواهد فرهنگى مادى؛ یعنى آثار باستانى موجود تعریف شده و از نظر زمان‌نگارى نیز مرتب گردیده‌اند. نتایج این بخش با منابع و نوشته‌هاى انتقادى درباره آنها در برابر یکدیگر قرار گرفته تا حتى الامکان تصویر روشنى از آن به دست آید.

فصول موضوعى کتاب به چهار دوره تاریخى تقسیم شده‌اند:

دوره الف: عهد ساسانیان(قرن 3تا 7م.)
دوره ب: عصر کلاسیک اسلامى (قرن 7 تا 14م.)
دوره ج: دوره سلجوقیان و مغول‌ها (قرن 11 تا 14م.)
دوره د: تا پایان حکومت صفویه (قرن 14 تا 18م.)

کتاب بر اساس روشى بسیار دقیق و علمى تنظیم شده و منطقه بهبهان و زیدون و سردشت و کهکلویه و...را به بهترین وجه( از نظر جغرافیاى تاریخى و آثار و بناهاى باستانى، بر اساس متون کهن، کتب، تحقیقات سیاحان، باستانشناسان، سکه‌هاى مکشوفه، آثار تاریخى، سفالینه‌ها، کتیبه‌ها، الواح و مطالعات عینى که خود مولف به انجام رسانیده است) به نگارش درآمده است.

خصوصیت عمده تحقیقات مولف، در این مطلب است که علاوه بر استنتاج علمى از همه منابع کتبى، مشاهدات عینى، شخصى و شواهد فرهنگ مادى، دقیق‌ترین مطالعات را در خصوص راه‌ها، رودها، آب‌ها، بندرها، سرچشمه‌ها، منزلگاه‌هاى مسافرتى باستانى، پل‌ها، جاده‌ها ثبت، ضبط و نتیجه‌گیرى کرده است. به علاوه با تنظیم جدول‌هاى علمى و مستند، اختلاف نظرات مولفین متون و جغرافیانویسان کهن و سیاحان و کتب جدید، در خصوص راه‌ها و مناطق و رودها را نشان داده است و گذشته از این، سفال‌شناسى علمى تطبیقى را به نحوى بسیار جالب و تنظیم جدول‌هاى زمان‌نگارى سفالینه‌هاى مکشوفه در منطقه، با تذکر مسائل سکه شناسى و حوادث تاریخى به کار گرفته و در مطالعات خود موثر ساخته است.