ارثیه باشکوه آقای گیل ؛ یادنامه زنده یاد اکبر رادی

ارثیه باشکوه آقای گیل

به کوشش: محمد ولی زاده
ناشر: بامداد نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 424
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1398 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

یادنامه زنده یاد ابر رادی

اکبر رادی در ۱۰ مهر ۱۳۱۸ در شهر رشت زاده شد. فرزند سوم بین شش برادر و خواهر بود. پدرش حسن و مادرش ام‌ّالبنین نام داشت. چهار سالِ اول ابتدایی را در دبستان عنصری رشت گذراند. در سال ۱۳۲۹، به‌علت ورشکستگی پدر، که یک کارخانهٔ کوچک قندریزی داشت، به‌همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. دو کلاس آخر ابتدایی را در دبستان صائب تهران گذراند و دورهٔ متوسطه را در دبیرستان فرانسوی رازی به سال ۱۳۳۸ به پایان رساند.

وی در همین سال وارد دانشگاه تهران شد و به تحصیل در رشتهٔ علوم اجتماعی پرداخت. بعد از اخذ مدرک کارشناسی، تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را در همان دانشگاه آغاز کرد، اما پس از مدتی آن را نیمه‌کاره گذاشت و بعد از طی دورهٔ تربیت معلم در سال ۱۳۴۱، به کارِ معلمی روی آورد.

رادی شغل معلمی را از کلاس سوم دبستان مدرسهٔ بامشاد و سپس ششم دبستان مدرسهٔ شهرام در جنوب شهر تهران آغاز کرد و طی ۳۲ سال، به تدریس ادبیات در دبیرستان، ادبیات نمایشی انستیتو مربیان امور هنری، نمایشنامه‌نویسی مقطع کارشناسی دانشگاه تهران و نمایشنامه‌نویسی پیشرفتهٔ کارشناسی ارشد دانشگاه هنر تهران پرداخت. وی در سال ۱۳۷۳ بازنشسته شد. او در سال ۱۳۴۴ با یکی از هم‌درسانش به نام حمیده عنقا ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو پسر به نام‌های آریا و آرش است.

اکبر رادی به گفته خودش با تماشای تئاتر خانه عروسک هنریک ایبسن در دهه ۳۰ به عرصهٔ تئاتر و نمایشنامه‌نویسی علاقه‌مند شد. در سال ۱۳۳۸ نخستین نمایشنامهٔ خود را باعنوان «روزنه آبی» نگاشت، اما دو سال طول کشید تا توانست آن را منتشر کند. این نمایشنامه موردِ توجه احمد شاملو قرار گرفت. پیشتر قرار بود جلال آل احمد چاپ این نمایشنامه را به عهده بگیرد، اما چون قائل به تغییراتی در متن اثر بود، رادی با آن موافقت نکرد.

یکی از نمایشنامه‌های آسیب شناسانه و تأثیرگذار در شاکلۀ بعضی از آثار رادی نمایشنامۀ «سفر طولانی روز به شب» اثر یوجین اونیل بود. رادی در سال ۱۳۴۳ نمایشنامهٔ افول را با سرمایهٔ گروه ادبی طرفه منتشر کرد که رویداد مهمی در عرصه تئاتر ایران محسوب شد. خسرو هریتاش (از کارگردانان موج نوی سینمای ایران) به ساخت فیلمی براساس نمایشنامه‌های رادی علاقه‌مند شد و حتی فیلمنامه‌ای هم برمبنای نمایشنامهٔ افول نوشت، ولی ازسوی وزارت فرهنگ و هنر پروانهٔ ساخت نگرفت.

 «ارثیه باشکوه آقای گیل»، چهارمین جلد از مجموعه «دفترهای تهران» است که در ابتدا سال‌شمار زندگی و آثار اکبر رادی را ارائه می‌کند. سپس نوشته‌هایی از همسر، فرزندان و نوه‌های رادی درباره او مطرح می‌شود. در ادامه ۱۳ نوشته از هم‌نسلان و دوستان خود رادی درباره او ارائه می‌شود و در پایان ۲۲ نقد بر ۲۲ کتاب منتشرشده از رادی آورده می‌شود.

نام ادبیات نمایشی و تاریخ نمایشنامه‌نویسی معاصر ایران با اکبر رادی گره خورده و در کنار بهرام بیضایی و غلامحسین ساعدی یکی از سه نمایشنامه‌نویس بزرگ معاصر به شمار می‌رود. بعدها که رادی داستان‌نویسی را رها کرد و تمام توجه‌اش معطوف نمایشنامه‌نویسی شد، لقب «آقای نمایشنامه‌نویس» را کسب کرد و به اندازه‌ای آثارش با اقبال مواجه شد که خود صاحب مکتب شد و سایرین از او وام گرفتند.

وی در 17 سالگی اولین داستانش با نام «موش مرده» را در کیهان چاپ کرد و سال 1338 داستان «باران» رادی در مسابقه داستان‌نویسی مجله «اطلاعات جوانان» برنده جایزه اول شد. همان سال نخستین نمایشنامه خود را به نام «روزنه آبی» نوشت که در سال 1341 منتشر شد و از آن زمان به بعد نمایشنامه‌نویسی را به طور جدی دنبال کرد و بالغ بر 20 اثر از خود به جای گذاشت.

فهرست

رادي به روايت رادي
رادي به روايت نزديكان
رادي به روايت ديگران
رادي به روايت آثار و منتقدان
چند گفتگو با رادي
رادي به روايت تصوير