ادبیات چیست؟

ادبیات چیست؟

نویسنده: ژان پل سارتر
مترجم: ابوالحسن نجفی , مصطفی رحیمی
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 312
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1388 - دوره چاپ: 8

مروری بر کتاب

اگر ژان پل سارتر را فیلسوف و هنرمندی عملگرا بدانیم، آثار او را نیز می بایست در زمره کتاب هایی تلقی کنیم که مبتنی بر نظریه صرف نیستند و بر عملگرایی و تاثیرگذاری بر جامعه بشری تاکید دارند. سارتر و روشنفکران چپ اروپا نظیر او معتقد بودند که ادبیات و هنر را وظیفه ای است و نوشتن به خودی خود فضیلت نیست.

نقطه نظرهای او طی دهه های گذشته مخالف و موافق بسیار داشته و در ایران نیز – به خصوص در سال های پیش از انقلاب - بسیاری از هنرمندان و نویسندگان، دنباله‌رو باورها و نظریه های سارتر بودند. با وجود این، او تنها درباره تاثیرگذاری اجتماعی هنر سخن نمی گوید و بحثش درباره ادبیات، بحثی فلسفی و نظری است.

اساس فلسفه ی سارتر بر آزادی است. این آزادی که "تنها منبع عظمت بشری است" ، چیست؟ جوهر کلام آنست که آزادی ماهیت و جوهر بشر نیست، چیزی است که آن را ممکن می سازد، چیزی است که به بشر امکان می دهد تا ماهیت خود را تحقق بخشد و رفته رفته تعریفی از خود بدست دهد، تعریفی که همیشه باز است.آزادی قدرت و موهبتی است که به یمن آن بشر می تواند خود و جهان را تغییر دهد.

مردم تند و بد می خوانند و پیش از آنکه بفهمند داوری می کنند. پس از اول شروع می کنیم. این کار هیچ کس را خوش نمی آید. اما چاره چیست؟ باید باز هم به توضیح واضحات پرداخت. حال که منتقدان آراء مرا به حکم ادبیات محکوم می کنند، بی آنکه هرگز بگویند که مقصودشان از ادبیات چیست، بهترین جوابی که می توانم به آنها بدهم این است که هنرِ نوشتن را بدون پیش داوری بررسی کنم: نوشتن چیست؟ نوشتن برای چیست؟ نوشتن برای کیست؟ راستی را گویی هیچ کس تا کنون چنین پرسشی از خود نکرده است.

 سارتر را بدون تردید می توان یکی از مهم ترین فلاسفه و متفکرین قرن بیستم قلمداد کرد. قلم این نویسنده از چنان قدرتی برخوردار بود که صحنه ی روشنفکری اروپای پس از جنگ با هر اثر او به لرزه درمی آمد. قواعد و اصول مرکزیِ جنبش هستی گرایی که سارتر از پایه گذاران آن بود، برای نسلی که تجربه ی مواجهه با هیولای نازیسم را در ذهن داشت، بسیار جذاب و جالب توجه جلوه کرد و باعث رقم خوردن انقلابی در تفکرات و ادبیات پس از جنگ گردید. در کتاب ادبیات چیست، وجهِ رمان نویس سارتر با وجهِ فیلسوف او در هم می آمیزد تا مسائلی همچون پدیده ی ادبیات و چراییِ خواندن و نوشتن، مورد تفسیر قرار گیرند.

 ژان پل سارتر (۱۹۸۰-۱۹۰۵) به‌عنوان روشن‌فکری فعال از نظر سیاسی شناخته می‌شد. سارتر از طرفداران کمونیسم بود، هرچند که هرگز به‌طور رسمی به عضویت حزب کمونیست فرانسه درنیامد. وی بیشتر عمر خویش را صرف مطابقت‌دادن ایده‌های اگزیستانسیالیستی‌اش کرد. سارتر معتقد بود که انسان باید خود سرنوشت‌اش را تعیین کند. وی همچنین، مطابق با اصول کمونیسم، باور داشت که نیروهای اقتصادی-اجتماعی جامعه که از کنترل انسان خارج هستند، نقشی حیاتی در تعیین مسیر زندگی اشخاص دارند. در سال ۱۹۶۴ جایزه‌ی ادبی نوبل به سارتر تعلق گرفت...