ادبیات مانوی

نویسنده: مهرداد بهار , ابوالقاسم اسماعیل پور
ناشر: کارنامه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 507
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1394 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

تصاویر رنگی

ادبیات مانوی، به مجموعه اسناد مانوی گفته می شود که توسط مانی، پیروان مانی یا غیر مانویان به دست ما رسیده است.
آموزه ها و آثار مانی، فعالیت ها و کتاب های پروان و شاگردان او، نیز نوشته های انتقادی مخالفان مانی و پیروان ادیان دیگر، هر یک سهم بسزایی در ارائه تصویری روشن و کامل از مانی بر عهده دارند.

بخش عمده متن مانوی را سرودهای دینی تشکیل می دهند که به همان شیوه سنت قدیمی سرودهای اوستایی تصنیف شده اند. این سروده گراهی هستند بر قواعدی که نظم ایرانی باستان و میانه از آنها منشا گرفته اند. بعضی از سرودها در دستنویس های مانوی به شکل شعر نوشته شده، اما بیشتر آنها به صورت نثرند، ولی با نقطه گذاری دقیق مشخص شده اند.

در سرودهای مانوی اشکال سنتی بنابر پاره ای ملاحظات تعدیل یافته و ترتیب ابجدی، یعنی شروع هر بیت، به ندرت واژه های مهم، با یکی از حروف ابجد که از سامیان اقتباس شده، به کار رفته است. این رسرودها همراه با موسیقی خوانده می شدند. در سرودهای ابجدی، اغلب بیتی خارج از ترتیب ابجدی، پس از بیت اول یا دوم یا جای دیگر می آید. گاهی نیز بیتی پس از آخرین حرف ابجد افزوده می شود....

...مانی هفت کتاب داشته که بخش های زیادی از آنها باقی مانده است از جمله کتاب "انجیل زنده". "مانی مانند بسیاری از حواریون انجیل داشته و بخش هایی از انجیل او باقی مانده است. علاوه بر انجیل، مانی دارای کتابی به نام زبور بوده ( که من [ سخنران ] آن را ترجمه کرده ام و چاپ شده )، بنابراین مانی هم انجیل نوشته، هم زبور، برای اینکه مانویت خودش تلفیقی است از آیین های ایرانی با مایه های عرفان مسیحی و درون مایه هایی از آیین بودا. به این جهت کسی که بخواهد مانی را بشناسد باید هم بودا را بشناسد هم عرفان مسیحی را که مانی سخت تحت تاثیر آن بود.

متون فارسی میانه مانوی که شامل نیایش هاست؛ متون مانوی به زبان سغدی که از زبانهای ایرانی است، متون ترکی اویغوری مانوی حتی تعدادش از متون ایرانی بیشتر است؛ هفت هزار و پانصد متن مانوی به صورت دست نوشته به این زبان باقی است. برای اینکه ساکنان تورفان، ترک اویغوری بوده اند؛ حتی در شهر "چوانگ جو" در جنوب شرق چین آخرین مجسمه مانی از قرن پانزدهم میلادی باقی مانده، و این نشان می دهد که تا این قرن مانی پیروانی اندکی داشته است

در متون مانوی، چهار نوع ادبی می توان یافت: ادبیات تعلیمی با قطعات زیبا که گاه با گلستان سعدی پهلو می زند؛ ادبیات غنایی و لیریک که هم در شعر و هم در نثر مانوی نمونه هایی از آن می توان یافت؛ ادبیات روایی که از این نوع داستان های متعدد در نوشته های مانوی داریم. نوشته هایی که در واقع هم داستان است، هم تمثیل. ( تمثیلات سغدی مانوی آنقدر زیاد است که زندرمان توانسته از آنها یک جلد کتاب چاپ کند. اینها در واقع همان داستان های خیلی کوتاه یا داستانک است که از تمثیلات انباشته است )؛ و سرانجام زندگینامه نویسی که از ژانرهای جدید ادبی است. "خود مانی خود زندگینامه نوشته است. او اولین کسی است که حدود 1700 سال پیش زیست نامه خود را نوشته و در آن خود را معرفی می کند که کیست، پدرش کیست و مادرش کیست و ...

...این کناب 24 سال پیش توسط زنده یاد مهرداد بهار با همکاری ابوالقاسم اسماعیل پور که آن زمان شاگرد استاد بهار بوده است نوشته شده است