ادب و ادبیات

ادب و ادبیات

نویسنده: حسینقلی کاتبی
ناشر: آبان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 455
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت :  نو ؛ با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب

ادب یا ادبیات عبارت است از آن‌گونه سخنانی که از حدّ سخنان عادی، برتر و والاتر بوده است و مردم، آن سخنان را در میان خود، ضبط و نقل کرده‌اند و از خواندن و شنیدن آن‌ها دگرگون گشته و احساس غم، شادی یا لذّت کرده‌اند. در باور همگانی ادبیات یک تیره یا ملت برای نمونه مجموعه متن‌هایی است که آثار ماندگار و برجسته پیشینیان آن تیره و ملت را تشکیل می‌دهند.

یکی از طبقه‌بندی‌های مشهور و پرکاربرد متن‌های ادبی، طبقه‌بندی دوگانه‌ایست که بر اساس آن متن‌ها به دو گونهٔ اصلی شعر و نثر تقسیم می‌شوند. این طبقه‌بندی سنت دیرینه‌ای در سخن شناسی، زبان فارسی و ادبیات جهان دارد. سخنوران و فیلسوفان از دیرباز در پی پررنگ کردن خط ظریف میان این دو و ارایه تعریفی فراگیر و تمیزدهنده از شعر و نثر بوده‌اند.

گرچه پیدایش قطعه‌هایی از سروده‌ها و منظومه‌های فارسی مانند «سرود کرکوی» و «شعر نوپا و ابتدائی خواجه عباس مروزی» به سده‌های اول و دوم منسوب است، ولی در قرن سوم شعر و نثر پارسی وزبان دری دوران کودکی را آغار کرد و رفته‌رفته به نوجوانی رسیده و در قرن چهارم اوج و گسترش یافت و شایستگی عنوان شکوهمند «ادبیات» را پیدا کرد.

نویسنده در این کتاب پس از مقدمه‌ای کوتاه که به سرگذشت ادبیات پرداخته، در ادامه به مباحثی چون تعریف و تشریح ادب، ادبیات، تعریف ادبیات، ادبیات فارسی، زبان یا ابزار ادبیات، انشاء، انواع سخن، نویسندگی، فصاحت و بلاغت، ادبیات و اساطیر، معانی و بیان، شعر، سبک شعری، طلوع شعر و .... پرداخته است.

دکتر حسینقلى کاتبى، فرزند بهجت ‏الممالک (رییس اداره‏ ى پست و تلگراف مراغه)، در سال 1316 در رشته‏ ى حقوق قضایى و سیاسى از دانشگاه لیسانس گرفت و در سال 1318 خدمت دولتى خود را با سمت مستنطق مستقل- که چندى بعد از بازپرس- نامیده شد در شهرستان خوى آغاز کرد.

نخستین مقاله ‏ى وى زیر عنوان «لباس وطنى» در حالى که بیش از هیجده سال نداشت، در سال 1309 در روزنامه‏ ى «تبریز» انتشار یافت. کتاب شکوفه‏ هاى ادب مجموعه ‏ اى از نوشته‏ هاى ادبى دوران دانشجویى او بود. نوشتن مقاله ‏اى با عنوان «آذربایجان و وحدت ملى ایران» که در شهریور 1321 یعنى درست یک سال بعد از اشغال کشور در تبریز به چاپ رسید، موجب گردید که ایشان به مدت یازده ماه و یازده روز از سوى نیروى انتظامى روس‏ها، در شهرهاى تبریز، اراک و رشت زندانى شود.

وى در سال‏ هاى 1320 و 1321 سمت سردبیرى مجله‏ ى «ماهتاب» نشریه‏ ى وابسته به انجمن ادبى آذربایجان به ریاست ادیب ‏السلطنه سمیعى را بر عهده داشت. و از سال 1322 تا 1331 روزنامه‏ ى «فریاد» (دو شماره در هفته) را که در میان روزنامه‏ هاى آن روز شهرستان‏ ها هم طراز با روزنامه‏ ى «پارس» شیراز شمرده مى ‏شد، مستقلا اداره مى ‏کرد.

کاتبى شغل وکالت را بر خدمت بر مسند قضا ترجیح داد.ابتدا در تبریز و بعد تا سال 1362 در تهران به وکالت دادگسترى پرداخت. حتى با همکارى دو تن از حقوقدان به نام‏هاى دکتر محمدعلى موحد و دکتر احمد تهرانى به تأسیس انجمنى به نام کانون مشاوره حقوقى همت گماشت. او در زمینه ‏ى حقوق و تجارت کتاب‏هاى سودمندى تألیف کرد و از دو انتشار مجله‏ ى «کانون وکلا» به سردبیرى محمود سرشار، از نویسندگان مقالات ادبى آن مجله بود. ضمنا در کمیسیون‏هاى واژه‏ گزینى حقوق، اقتصاد، و بازرگانى فرهنگستان زبان تا سال 1357 عضویت و فعالیت داشت.