اخلاق در فلسفه کانت

نویسنده: راجر سالیوان
مترجم: عزت الله فولادوند
ناشر: طرح نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 240
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

لذت های زندگی زمان را پر نمی کند، بلکه تهی می گذارد. درست است که زمان حال را سرشار و موجود می دانیم ولی در خاطره ی ما، این لحظات تهی می نمایند، چون هنگامی که تفریحات و چنین چیزهایی زمان را لبریز می کنند، این لبریزی تا هنگامی وجود دارد که آن تفریحات ادامه دارند، بنابراین در خاطره هایمان تهی به نظر می رسند...

كانت بعد از نقد عقل محض كه در حكم منطق و روش تفكر اوست ، 6 جلد كتاب در حكمت عملی نوشته و در آن ها آرای خود را در باب اخلاق ، حقوق ، سیاست ، دین و سایر مباحث فرهنگی بیان كرده است . كتاب حاضر یكی از آن هاست . در فلسفه اخلاق هیچ بحثی به اندازه مبحث تكلیف انسان نسبت به خود ، ناقص بیان نشده است . هیچ كس مفهوم دقیقی از تكلیف انسان نسبت به خویشتن خویش ، بیان نكرده است .

این مطلب به عنوان یک امر جزئی و بی اهمیت تلقی شده و فقط به عنوان تکمله بحث اخلاق، نهایتا به این صورت مورد بررسی واقع شده است که انسان وقتی تمام تکالیف خود را انجام داد در پایان می‌تواند به وضع خودش بیاندیشد. تمام فلسفه‌های اخلاق در این مورد خطا کرده‌اند. بسیار بعید است که تکالیف انسان نسبت به خودش در درجه نازل اهمیت قرارداشته باشد. بر عکس، این تکالیف در درجه عالی اهمیت قرار دارند و مهم‌ترین و اصلی‌ترین تکالیف‌اند.

درسهای فلسفه اخلاق، این مقالات پرطمطراق که توسط دانشجویان کانت در طول سخنرانی های او در زمینه اخلاق در کنیگسبرگ در سالهای 1775-1780 رونویسی شده است ، نه تنها به دلیل بینش خود در مورد شیوه سخنرانی بی نقص و غالبا کنایه آمیز کانت، بلکه به عنوان کلید فهم پیشرفت اندیشه اخلاقی وی شهرت یافته اند.

کسانی که کانت را فقط با نقدهای دقیق و انتزاعی و روشنفکرانه وی می شناسند ، ممکن است با انتشار این مقالات شگفت زده شوند چرا که این مقالات مبانی و جزئیات مباحث اخلاق کانت را بطور جزئی روشن مینماید و در عین حال او را به عنوان شخصی که یک اخلاق گرای عملی است و کسی که در قید جزئیات ظریف رفتار انسان و تأثیرات اجتماعی تعالیم اخلاقی او است، معرفی میکند. بحث ها و تعاریف کاملا متمرکز ، تفسیری از آثار نظری و پخته تر کانت را تقویت می کنند و همچنان سند قدرتمندی برای درک تاریخ نظریه اخلاقی برجسته دوران مدرن هستند.

به رغم اینکه کانت شاید بزرگترین فیلسوفی است که پس از ارسطو در پهنه فلسفه غرب ظهور کرده است، و به رغم تأثیر گسترده و ژرف او در تقریبا تمام مکتب‌های فلسفی بعدی، با کمال تأسف بجر بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق (ترجمه حمید عنایت و علی قیصری)، تاکنون هیچ کتابی از او یا درباره او در فلسفه اخلاق به فارسی موجود نیست.

کتابی که اکنون به فارسی زبانان تقدیم می‌شود، نوشته یکی از استادان فلسفه و کانت شناسان معاصر است. کانت نیز مانند هر متفکر بزرگی، در هر نسل موضوع بررسیها و تفسیرهای جدید بوده است. نویسنده این کتاب از نسل کسانی مانند پل گایر و الن وود و کارل آمریکس و هنری آلیس و ژیل دولوز و انورا اونیل و دیگران است که در دهه‌های اخیر عصر نوینی در کانت‌شناسی آغاز کرده‌اند، و این خود البته به علت توجه روزافزون به اهمیت و عظمت کانت در این دوره بوده است.

من این کتاب را از این رو برای ترجمه برگزیدم که: نخست به زبانی روشن (ولی بدون‌گریز از پیچیدگی‌ها) و نسبتا به اختصار اندیشه اخلاقی کانت را آنگونه که در آثار مختلف اش منعکس است بیان می‌کند؛ دوم از راه فلسفه سیاسی به اخلاق نظری وارد می‌شود و به خواننده نشان می‌دهد که چرا کانت می‌گوید نظام حقوقی هر جامعه مدنی باید اساس اخلاقی داشته باشد؛ و سوم، چنانکه گفته شد، حاوی شرح و تفسیری بالنسبه جامع از بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق است که فهم آن - لااقل برای دانشجویان- خالی از اشکال نیست و فعلا تنها کتاب موجود در این زمینه به زبان فارسی است.