اخبار الطوال

اخبار الطوال

نویسنده: ابوحنیفه احمد دینوری
مترجم: محمود مهدوی دامغانی
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 484
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1371 - دوره چاپ: 4

کیفیت : نو ؛ با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب

یکی از منابع مهم تاریخی ایرانی عصر ساسانی اخبار الطوال است این کتاب که به زبان عربی نوشته شده و تألیف ابوحنیفه احمد بن داود دینوری است که در سال 281 هجری وفات یافته است.اخبار الطوال حوادث دولتهای عرب را پس از ظهور اسلام تا پایان خلافت معتصم خلیفه عباسی دربردارد و همچنین شامل بسیاری از مقررات اسلام در امور سیاسی و اداری و نخستین مورد اجرای آنها دردولت اسلامی است.

دینوری برخی وقایع عصر خود را شخصاً دیده یا شنیده است که این برارزش اثر او می افزاید. دینوری از شرح دسته بندیها و انقلابهای زمان خود دوری جسته و شاید بیمناک بوده و نخواسته که خویشتن را گرفتار مسایل روز کند.مؤلف اخبارالطوال برخلاف شیوه برخی تاریخ نویسان اسلامی وقایع راسال به سال و یا برحسب سلسله و کشور یاد نمی کند بلکه آنها را از آغاز تا فرجام پیوسته می آورد.

اخبار الطوال از سرگذشت حضرت آدم (ع) و پیامبران بنی اسرائیلی و تاریخ باستانی ایران ویمن آغاز می گردد وفتوحات نخستین اعراب وجنگهای قادسیه و نهاوند را به تفضیل می آورد. برافتادن امپراطوری ایران، جنگ صفین، واقعهکربلا، پیدایش و بالاگرفتن کار عباسیان، جشنهای علویان بویژه در خراسان، سقوط امویان و شورشهای خوارج از مباحث پرارزش این کتاب است.

اخبار الطوال دینوری در مورد فتوح اسلام دارای روایاتی است که در دیگر منابع دیده نمی شود. به گفته شادروان دکتر عبدالحسین زرین کوب، دینوری در اخبارالطوال یکی از معتمدان تاریخ بشمار می رود.
بیشتر منابعی که دینوری در نگارش کتابش از آنها بهره مند شده، اکنون در دست نیست و خود نیز درچند مورد نام آنها را نیاورده است.

ابوحنیفه احمدبن داود دینوری (درگذشته به سال 283 قمری) از مورخان بزرگ اسلامی است. اخبارالطوال ابتدا به تاریخ خلقت می‌پردازد و مطالبی در مورد پیامبرانی چون ادریس و نوح و هود و ابراهیم... و پادشاهی داود و سلیمان تا ظهور عیسی بیان می‌دارد. سپس به مطالبی دربارهٔ ظهور زرتشت و آیین او و نجات بنی‌اسرائیل به‌وسیلهٔ پادشاهان ایران می‌پردازد.

شرح حال و سرگذشت پادشاهان ایران، از جمشید و پیروزی ضحاک بر او، تا منوچهر و کیقباد و گشتاسب و بهمن و دارا و اسکندر و ملوک‌الطوایف و سپس ساسانیان تا انقراض ایشان از مباحث دیگر کتاب است. تاریخ اسلام در این کتاب با تفصیل پیکارهای اعراب و ایرانیان در دورهٔ خلافت عمر شروع و به پایان خلافت معتصم ختم می‌شود. علاوه بر این جنگ‌های امیرالمؤمنین علی (ع) با معاویه و جنگ‌های جمل و صفین و خوارج و دورهٔ حکمرانی معاویه و یزید، واقعهٔ کربلا و شهادت امام حسین (ع) هم مفصل بیان شده است. داستان قیام مختار و همراهانش، حکومت زبیریان، انقراض بنی‌مروان و قیام مردم ایران بخصوص قیام خراسان به رهبری ابومسلم از دیگر مباحث کتاب است. گرایش نسبی به عنصر ایرانی در اخبارالطوال به وضوح مشهود است.