آموزش رسانه ای

نویسنده: دیوید باکینگهام
مترجم: حسین سرفراز
ناشر: دانشگاه امام صادق (ع)
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 376
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

یادگیری ، سواد رسانه‌ای و فرهنگ معاصر

رسانه عنوان یک ابزار واسطه، وسیله یا کانالی است که از طریق آن، تاثیرها یا اطلاعات انتقال یافته یا حمل می شوند. رسانه، آنی است که ما وقتی می خواهیم بطور غیرمستقیم، بجای ارتباط چهره به چهره یا تماس مستقیم با فرد، با مردم ارتباط برقرار کنیم، از آن بهره می بریم. تعریف فرهنگ واژگان، مطالبی مهم و اساسی در باب رسانه ها در اختیار می نهد.

رسانه ها پنجره ی شفافی به روی جهان ارائه نمی دهند. بلکه اینان، مجراهایی فراهم می کنند تا از درون خود، بازنمایی ها و تصاویر برگرفته از جهان را بطور غیرمستقیم مبادله کنند. رسانه ها واسطه اند: آن ها روایت های گزینش شده ای جهان را برایمان فراهم می کنند، بجای آن که ما را بطور مستقیم به ایشان متصل کنند. رسانه ها به مجموعه ای وسیع از وسایل ارتباط جمعی مدرن چون: تلویزیون، سینما، ویدئو، رادیو، عکس، تبلیغات، روزنامه و مجلات، موسیقی، بازی های رایانه ای و اینترنت اطلاق می شود. بسیاری از این وسایل، رسانه های جمعی یا توده خوانده می شوند، که به قابلیت دسترسی به مخاطبان انبوه اشاره می کند. البته برخی اشکال سنتی تری چون کتاب، به عنوان رسانه (به مفهوم امروزی) اطلاق نمی شوند.

آموزش رسانه چیست؟

متون رسانه ای، اغلب چندین زبان یا گونه های ارتباط را – تصاویر بصری (ثابت یا متحرک)، صوت (صدا، موسیقی یا کلام) و زبان نوشتار- با هم ترکیب می کنند. آموزش رسانه، درصدد است تا توانایی گسترده ای را، نه تنها در رابطه با متون چاپی، بلکه در ارتباط با سایر نظام های نمادین متشکل از تصاویر و اصوات، رشد دهد. این توانایی اغلب به عنوان گونه ای از سواد توصیف می شود. امروزه مطرح است که در دنیای مدرن، سواد رسانه ای برای جوانان به اندازه ی سواد خواندن و نوشتن سنتی باارزش است.

آموزش رسانه، به عنوان فرایند تعلیم، آموزش و فراگیری درباره ی رسانه هاست. سواد رسانه ای برایند و حاصل دانش و مهارت هایی است که دانش آموزان به آن نیازمندند. هدف آموزش رسانه، رشد و ارتقای فهم اعتقادی و مشارکت فعال است. بطوری که جوانان را در تفسیر و ارائه داوری های آگانه به عنوان مصرف کنندگان رسانه، آماده می سازد. آموزش رسانه را نباید با فناوری آموزشی یا رسانه های آموزشی اشتباه گرفت مثلاً آموزش تاریخ از تلویزیون با آموزش رسانه یکی نیست.

آموزش رسانه، چرا؟

پیمایش ها، بطور مکرر نشان می دهند که در بسیاری از کشورهای صنعتی، کودکان وقت بیشتری را به تماشای تلویزیون اختصاص می دهند، تا زمانی که در مدرسه سپری می کنند؛ یا به هر فعالیت دیگری جدای از خواب دست می زنند. اگر ما به این زمان، وقتی را که کودکان به فلیم ها، مجلات، بازی های رایانه ای، و موسیقی عامه پسند، اختصاص می دهند، احتساب کنیم، آنگاه آشکار می شود که رسانه ها عمده ی فعالیت های مربوط به اوقات فراغت آنان را تشکیل می دهد. رسانه ها در تار و پود و روال زندگی روزمره جا افتاده اند و عمده ی منابع نمادینی را که ما در تماس هایمان، و در تفسیر پیوندها و روابطمان و در تعریف هویت هایمان بکار می بریم، فراهم می کنند.

مطالعات فرهنگی و هنرهای عامه پسند

مرحله ی بعدی در تاریخچه ی تحول آموزش رسانه، مربوط به اواخر دهه های ۱۹۵۰ و اوائل دهه ی ۱۹۶۰، زمانه ی شکل گیری مطالعات فرهنگی بریتانیا، است. این رهیافت که عمدتاً در آثار ریموند ویلیامز (۱۹۵۸، ۱۹۶۱) و ریچارد هوگارت (۱۹۵۹) بوضوح نمایان شده است، مفهوم و تعبیر لیویسی فرهنگ را به چالش می کشاند. در اینجا، فرهنگ نه به مثابه مجموعه ای ثابت از مصنوعات ممتاز و ویژه – برای مثال آثار برجسته ی تائید شده ی متون ادبی – بلکه به مثابه کل شیوه ی زندگی، دیده می شود، و نمود فرهنگی نیز دربرگیرنده ی تمام گونه ها از متعالی و اشرافی تا روزمره است. این رویکرد فراگیرتر بواسطه ی به چالش کشاندن تمایز و تبعیض میان فرهنگ والا و فرهنگ عامه پسند و در نهایت بین هنر و تجربه ی زیسته، آغاز شد.

در دهه ۱۹۷۰، تحول فرایند دیگری را شاهدیم که منشأ آن باز هم دانشگاه است. رشد مهم این رهیافت از نظریه ی نمایش تصویر، یا «تئوری اسکرین» است. نمایش تصویر مهمترین اسباب پیشرفت های نوین را در نشانه شناسی، ساختار گرایی، نظریه ی روانکاوانه، پساساختارگرایی و نظریات مارکسیستی ایدئولوژی فراهم کرد. مؤثرترین نماینده ی این جریان، بی شک «لن مسترمن» (۱۹۸۵، ۱۹۸۰) است. در واقع، مسترمن به شدت به آنچه که خود، نخبه گرایی آکادمیک نظریه ی اسکرین بیان می کند، انتقاد دارد.