آغاز و فرجام سومریان

آغاز و فرجام سومریان

نویسنده: لئونارد وولی
مترجم : همایون صنعتی زاده
ناشر: گستره
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 168
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

حال رشیدتر و بالغ تر از آن شده ایم که تمام هنرها را در یونان ردیابی کنیم یا تصور کنیم که تمدن یونانی موجود کامل و خودساخته ای بود حاصل اندیشه زئوس ساکن کوه المپ. اکنون پی برده ایم که آن شکوفه نبوغ یونانی چگونه از شیره جان لیدیایی ها و حتی ها، و فنیقیه و کرت و بابل و مصر نوشید تا رشد کرد؛ اما ریشه آن در ژرفای بیشتری بود. پشت همه اینان سومریانند.

پیروزی های نظامی سومریا، هنرها و پیشه هایی که بدان سطح متعالی رساندند، تشکیلات اجتماعی آنان و مفاهیمی که از اخلاق و حتی دین داشتند، پدیده های پرت و منفرد و غرایب باستان شناختی نیستند؛ به عنوان بخشی از وجود خود ماست که توجه و دقت ما را طلب می کنند. اگر امروز سرانجام مورد تحسین و تمجید ما قرار گیرند، پدران و نیاکان معنوی خود را ستایش کرده ایم....

سومریان از اقوام باستانی ساکن در جنوب سرزمین کنونی عراق یعنی میانرودان (سرزمین میانِ دو رود دجله وفرات) و شمال خلیج فارس بودند. سومر یکی از باستانی‌ترین تمدن‌ها و تاریخی‌ترین مناطق جنوب میانرودان در دورهٔ مس‌سنگی و اوایل دورهٔ مفرغ بود. هر چند نخستین نمونه‌های خطی کشف‌شده در این ناحیه قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد را نشان نمی‌دهند اما تاریخ نگاران جدید بر این باورند که با توجه به نام شهرها، رودها، شغل‌ها و دیگر مدارک به دست آمده، این منطقه نخستین بار بین سال‌های ۵۵۰۰ تا ۴۰۰۰ پیش از میلاد توسط قومی غیرسامی که به زبان سومریسخن می‌گفتند مسکونی شده‌است.

از میان همهٔ هنرها، شاید عالی‌ترین دستاورد سومریان ادبیات بوده باشد. پژوهشگران ادبیات سومری را به هشت گفتار تقسیم کرده‌اند: اساطیر، داستان‌های حماسی، سروده‌ها، مرثیه‌ها، اسناد تاریخی، رسالات، احکام (دستورهای اخلاقی) و ضرب‌المثل‌ها. نوشته‌های سومری در سراسر خاور نزدیک باستان ترجمه و نسخه‌برداری شدند و بر نوشته‌های عبری و یونانی تأثیر نهادند.

از میان اساطیر پرشمار سومری، سه اسطوره به داستان‌های عهد عتیق شباهت دارند. یکی از این اسطوره‌ها داستان آدمیانی را می‌گوید که از گل آفریده شده بودند و در سرزمینی پربار موسوم به نام دیلمون می‌زیسته‌اند که در آن نه بیماری بود و نه مرگ، ولی از آب شیرین هم خبری نبود. انکی فرمان می‌دهد آب شیرین را از زمین، چونان نهری که از باغ بهشت جاری است بیاورند. بدین سان دیلمون باغی ملکوتی می‌شود. این اسطوره از زنی می‌گوید که به انکی گیاهانی پیشکش می‌کند که نفرین برایش می‌آورند و سبب درد دنده‌اش می‌شوند. آن گاه یک «بانوی دنده» برای درمان آن آفریده می‌شود. دو داستان دیگر، توفان نوح و صبر ایوب هستند.