آشنایی با عروض و قافیه

آشنایی با عروض و قافیه 

نویسنده: سیروس شمیسا
ناشر: فردوس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 126
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1371 - دوره چاپ: 7

کیفیت : درحد نو 

مروری بر کتاب 

عروض :

عروض یکی از اقسام علوم ادبی است که موضوع آن بحث در وزن شعر و در مورد چگونگی ایجاد وزن، انواع وزن، صحت و سقم آن و برخی از شگردهایی که مخصوص کلام منظوم است بحث می کند. همچنین به دو کلمه ای که در پایان مصرع های هر بیت شعر می آیند و حروف آخرشان یکی است، اصطلاحا قافیه گویند. قافیه از مشخصات شعر است که گاهی در نثر هم دیده می شود.فراگرفتن اصول کلی عروض و قافیه علمی، کار ساده ای است که در دو سه جلسه تمام می شود اما ممارست در آن محتاج به زمان بیشتری است لذا از حل تمرینات غافل نباید بود، خاصه اینکه اکثر این تمرینات به نحوی انتخاب شده است که دقایق و ظرایف این فن را در ذهن پایدار می کند.

در حول و حوش مباحث کتاب می توان به بسیاری از مباحث جانبی عروض و قافیه و به اصطلاح درس خارج عروض هم اشاره هایی کرد. مثلا یکی از ارکان اصلی زبان شناسی ایرانی همین علم عروض و قافیه است. در کنار این دو مبحث به سایر جزییات زبان فارسی همانند هجاشناسی کلمات تک بخشی و چند بخشی و همچنین نحوه ی تشخیص قافیه در شعر شاعرانی نظیر سعدی و حافظ و حتی فردوسی و رودکی که به شیرین ترین و بلیغ ترین صورت، اشعار خویش را سروده اند نیز پرداخته می شود.

این بخش مشتمل بر چهل و یک فصل به شرح ذیل می باشد: کلیات، معنای لغوی عروض، تعریف عر وض، تعریف وزن، انواع وزن در زبان های گوناگون، انواع وزن در اشعار فارسی، اشاره یی به وزن شعر در ایران پیش از اسلام، مبانی وزن شعر فارسی، مصوت ها و صامت های زبان فارسی، هجا یا سیلاب یا بخش، املای عروضی یا آوا نویسی، نکاتی در باب املای عروضی، فایده املای عروضی، تذکر، تقطیع، بخش کردن یا تقسیم به هجا، ارکان، جدول ارکان مشهور، وزن، اوزان اشعار فارسی، اوزان دیوان مولوی، فهرست اوزان کثیرالاستعمال، نکاتی در باب تقطیع، قواعد تقطیع، اختیارات شاعری، ضرورات، استثناء، مباحثی دیگر از وزن شعر فارسی، وزن رباعی، وزن ترانه، ذوبحرین، وزن دوری، اهمیت وزن دوری، تشخیص وزن دوری، بحور نامطبوع، سکته عروضی، وزن شعر نو، اوزان شعر مثنوی های مشهور، مباحثی از عروض قدیم، تاریخچه عروض، برحی از اصطلاحات عروض قدیم، بحر، ارکان، سالم و مزاحف، دایره، مقایسه تقطیع قدیم و جدید.

در فصل کلیات نویسنده در باره ی معنای لغوی عروض می نویسند درباره معنای واژه ی " عروض" نظریات گوناگونی ارائه شده است که وجه زیر از بقیه معقول تر می نماید: عروض بر وزن " فعول" کلمه ای اشت که در معنی اسم مفعول به کار می رود یعنی معروض علیه شعر است، شعر را بر آن عرضه کنند تا موزون و ناموزون آن از هم باز شناخته شود.

سپس در تعریف عروض می گوید عروض یکی از اقسام علوم ادبی است که موضوع آن بحث در وزن (= آهنگ ) شعر است و در مورد چگونگی ایجاد وزن، انواع وزن، صحت و سقم آن و برخی از شگردهایی که مخصوص کلام منظوم است بحث می کند

فهرست 

هجا و انواع آن
قواعد تطبیق 
وزن شعر نو 
حاجب 
عیوب قافیه 
و...