آب و فن آبیاری در ایران باستان

آب و فن آبیاری در ایران باستان

نویسنده: عنایت الله رضا , غلامرضا کورس , محمدعلی امام شوشتری , علی اکبر انتظامی
ناشر: شرکت سهامی چاپ تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 305
اندازه کتاب: رحلی گالینگور - سال انتشار: 1351 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ واجد تصاویر محمدرضا شاه ، فرح دیبا ، رضا پهلوی

مروری بر کتاب 

مصور - تمام گلاسه

در این کتاب پژوهشی و بسیار ارزشمند، مولفین کوشیده‌اند تا به روش‌های پیشرفته آبیاری در ایران باستان برای جلوگیری از کمبود آب و مصرف بهینه این مایه حیات، اهتمام بورزند. در شرایطی که موضوع آب شاید بین 3 موضوع اول کشور برای بررسی و ارائه راه‌کار در سال‌های پیش‌رو باشد، این کتاب یک منبع ارزشمند سازگار با ساختار ایران در حوزه  آب است.

ایرانیان باستان که پس از مهاجرت از کوههای قفقاز حدود 3000 سال پیش به فلات ایران رسیدند ، در جنوب و مرکزی ایران ساکن شدند. این دو منطقه مکانهایی است که بیشترین نمونه های مدیریت آب را در آن داریم. Kariz یک قنات زیرزمینی است که توسط بیل و سنبله در انواع خاک و صخره‌ها حفر شده است تا آب کوههای مرتفع واقع در دهها کیلومتر دورتر از شهرکهای انسانی که هیچ منبع آبی به راحتی در دسترس نیست ، منتقل کند.

مردم به دلیل کشف شرایط بهتر زندگی ، سرزمین های خود را ترک نکردند. درعوض ، آنها این سیستم را با استفاده از منابع طبیعی و قوانین اختراع کردند تا آب در کانالهای آب ساخته شده توسط انسان در یک شیب ابداع شده صورت بگیرد و مجاری را برای مسافت های طولانی اجرا کند تا زندگی به روستاها و شهرها برسد. تا این مرحله ، آب منتقل شده است. اکنون وقت آن رسیده است که از قدرت جریان آب استفاده کرده و آن را حفظ کنید.

از ابتدای تاریخ سرزمین وسیع ایران با کمبود آب و مرتب نبودن بارش روبرو بوده است، و به همین جهت ساختن سد و شبکه های آبیاری و قنات و کاریز کار عادی حساب می شده. بهمین جهت ایرانی ها اولین مردمانی بودند که این دانش و فن آوری را دانسته، و استادان ایرانی آنرا به شمال هندوستان، شمال آفریقا و اسپانیا بردند. البته قبل از قرن 20 شبکه های آبی برای آبیاری و کشاورزی بود، اما از قرن 20،انرژی به آن اضافه گردید، و سپس آب شرب هم اهمیت فراوان و اصلی پیدا کرد.

تمدن های باستانی همگی در کنار رود های بزرگ شکل گرفتند، مانند: نیل، دجله، فرات، سند، گنگ، هوانگهو، یانگ تسه، و... اما تنها تمدنی که به دور از هر گونه رودخانه عظیم شکل گرفت و مالک الرقاب جهان باستان شد، تمدن ایران بود. جهش چشمگیر ایرانیان مدیون قنات و کاریز، و آب شناسی اصولی بود. در زمان سلسله هخامنشیان، اگر کسی زمین بایری را آبیاری می کرد، تا پنج نسل از پرداخت هر گونه مالیات معاف بود .در این مقاله وضعیت مدیریت آب در شبکه آبیاری ایران باستان مورد بررسی قرار می گیرد. ایرانیان باستان همیشه به روشهایی که با آب تصفیه کرده بودند ، آن را تأمین می کردند ، آنرا حفظ می کردند ، مهار می کردند ، آنرا انتقال می دادند ، دوباره هدایت می کردند و توزیع می کردند.

مدیریت آب در یک موقعیت جغرافیایی که در تمام طول سال به وفور یافت نمی شود به خودی خود یک چالش است. این نشان دهنده عزم یک ملت برای زنده ماندن و شکوفایی است. ساختارها و تأسیسات مربوط به آب مختلف وجود دارد که هنوز هم در ایران وجود دارد و ایرانیان و همچنین مسافران خارجی برای بازدید و قدردانی از چگونگی مدیریت قرن ها در این کشور ، قدردانی می کنند. من قصد دارم برخی از آنها را در اینجا معرفی کنم تا بتوانید تصویری کلی در مورد آنها داشته باشید.

فهرست

• اوضاع اقتصادی ایران در دوران باستان
• اوضاع طبیعی
• منابع آبی کشور
• سیری درباره دانش ایرانیان در دوران باستان
• شعبده‌بازی پیشینیان با آب
• سیر تکاملی مصالح ساختمانی در طول تاریخ
• واحدهای اندازه‌گیری در گذشته
• منابع آب و طرق آبیاری در ایران باستان
• قنات یا کاریز
• ساختمان‌های جوق‌الجیشی
• مخازن کوچک و بزرگ آب در ایران باستان
• مهار رودخانه‌ها و تقسیم آب
• سدهای قدیمی ایرانی
• پایه‌های حقوقی در آبیاری ایران‌شهر
• آب از دیدگاه آیینی و دینی در ایران